عملگرهاي ناقص ساز در زبان فارسي: رويكردي شناختي

Imperfectivizers in Persian: A cognitive approach

جستار حاضر به واكاوي افعال ايستا و عملگرهاي ناقص ساز در زبان فارسي از منظري شناختي مي پردازد. در اين راستا نمودهاي واژگاني بر حسب معيارهاي تقيد زماني و (نا)همگوني ساختاري مورد ارزيابي قرار مي گيرند. در نتيجه محموله اي ناقص به صورت افعالي تبيين ميشوند كه تقيد زماني نداشته و فاقد ناهمگوني ساختاري مي باشند؛ اما افعال كامل به صورت افعالي مقيد و ناهمگون توصيف مي گردند. در ادامه سه عملگر مهم و پربسامد استمراري، عادتي و زمان دستوري مورد بررسي قرار گرفته و تعامل معناشناختي آنها با نمودهاي واژگاني تحليل مي گردد. نتايج نشان مي دهد كه كاركرد اصلي اين سه عملگر در راستاي ناقص سازي افعال كامل مي باشد. براي مثال عملگر استمراري مرزهاي بيروني رخدادهاي كامل را حذف كرده و بر مرزهاي مياني تمركز مي كند؛ اين در حالي است كه عملگر عادتي هم مرزهاي بيروني و هم مرزهاي دروني افعال كامل را از كانون توجه زبانمند خارج مي سازد. همچنين نشان خواهيم داد كه عملگر ناقص ساز استمراري در تركيب با افعال تحققي/فعاليتي، دستاوردي و لمحه اي به ترتيب تفاسير استمراري، آغازي و تكراري را توليد مي كند.

The present paper aims at investigating the static verbs and imperfectivizers in Persian from a cognitive perspective. To this purpose, verbs are classified according to the criteria of temporal bounded-ness and structural heterogeneity. As a result, imperfective predicates are considered as the verbs that are temporally unbounded, and structurally homogeneous. However, the perfective verbs are explained as heterogeneous and bounded predicates. Then, this study investigates three frequent Persian imperfectivizers, namely, progressive, habitual and tense. Also, it studies the semantic interaction of these operators with different lexical aspectual categories. The results show that these operators are applied mainly to imperfectivize and homogenize the perfective verbs. For instance, the progressive operator removes the external phases of a process, and additionally, it puts focus on the medial particles. But, the habitual operator removes both of external and internal phases of a perfective verb. In addition, when the progressive operator combines with accomplishment/activity, achievement, and semelfactive verbs, it motivates progressive, inceptive and iterative interpretations respectively.