تدوين الگوي چندوجهي ارزيابي توسعه علوم انساني

Compilation of Multidimensional Model for Evaluation of Humanities and Social Science’ Development

نداشتن الگوي اختصاصي براي ارزيابي علوم انساني و استفاده از شاخص‌هاي مشترك علوم طبيعي و مهندسي براي مميزي اين حوزه موجب انتقاد محققان، ناكارآمدي سنجش‌هاي صورت‌گرفته و ارائه تفاسير غيردقيق از وضعيت علوم انساني در كشور شده است. هدف اين مقاله ساختن يك مدل مفهومي و پيشنهاد الگوي چندوجهي براي ارزيابي توسعه علوم انساني است. با مرور پيشينه‌اي كه به سرشت، ويژگي‌ها و نقش‌هاي علوم انساني در بخش‌هاي مختلف جامعه پرداخته‌اند و با رويكردي تلفيقي، چارچوب انواع چهارگانه علوم اجتماعي بوروي را به علوم انساني توسعه داده و از تركيب انواع علوم انساني شامل علوم انساني حرفه‌اي، انتقادي، سياستي و حوزه عمومي و نيز انواع مشاركت‌هاي ضروري اصحاب علوم انساني شامل مشاركت اقتصادي، سياسي، اجتماعي، فرهنگي، مشاركت در توليد دانش و ساختن شبكه‌هاي شناختي، مدلي تحليلي به دست آمده است. سپس مدل فوق‌الذكر با استفاده از روش تركيبي شامل تحليل اسنادي مصاحبه كيفي نيمه ساختاريافته، تكميل و در نهايت بر مبناي مدل حاصله و با الهام گرفتن از آئين‌نامه فعلي ارتقاء اعضاء هيأت‌علمي، الگوي پيشنهادي ارزيابي فعاليت‌هاي اصحاب علوم انساني ارائه شد. لحاظ چهار وجه براي اين الگو، امكان طراحي شاخصي مشترك براي علوم انساني از طريق تخصيص ضرايب اهميت متفاوت بنا به ماهيت و كاركردهاي خاص هر رشته در عين توجه به تفاوت‌هاي درون علوم انساني را فراهم مي‌كند. اين الگو شامل پنج بُعد اصلي در وجوه چهارگانه مفروض براي علوم انساني است كه عبارتند از آموزش (بُعد اول) شامل دو بخش آموزش براي جامعه و آموزش دانشگاهي، پژوهش (بُعد دوم) شامل سه بخش پژوهش آموزشي، پژوهش دانشگاهي و پژوهش براي جامعه، مشاوره و خدمات دانشگاهي و اجتماعي (بُعد سوم) شامل مشاوره و خدمات مردم‌مدار، مشاوره‌ها و خدمات سياستي و خدمات دانشگاهي و مشاركت در اجتماعات و انجمن‌هاي علمي (بُعد چهارم) و در نهايت يادگيري (بُعد پنجم).

Currently social sciences and humanities are evaluated by the same model and indicator with natural and engineering sciences and there is no specific model for it’s evaluation and this made lots of criticisms between scholars and researchers in these fields, deficiency of evaluations and misinterpretation of social sciences and humanities’ situation in Iran. Because of this necessity, aim of this paper is making a conceptual model and suggesting a multi-dimensional model for evaluating of social sciences and humanities. So with review of literature of roles of humanities and social sciences and choossing integrated approach and developing Burowoy’s 4 kind of sociology to 4 kinds of social sciences and humanities we came to a primary model and then correct it with using multiple research methods including content analysis of Iran and other countries ‘s experiences and qualitative interview with 35 faculty members and research fellow by targeted sampling in 18 different disciplines in this field and finally having current upgrade instruction of faculty members and research fellows in mind, we propose the multidimensional model of evaluation of social sciences and humanities.