تحليل فرآيند سياستي تصويب قانون حمايت از شركت‌هاي دانش‌بنيان بر اساس چارچوب ائتلاف مدافع

Analyzing Policy Process of the Law for Supporting Knowledge-Based Firms Using the Advocacy Coalition Framework

بررسي تجارب عمده سياست‌گذاري در حوزه علم و فناوري براي آگاهي از چالش‌ها و درس‌آموخته‌هاي فرآيند سياستي آنها، اقدامي حائز اهميت است. بر اين اساس در مقاله حاضر، قانون حمايت از شركت‌هاي دانش‌بنيان كه يكي از مهم‌ترين تجارب سياست‌گذاري علم، فناوري و نوآوري در كشور محسوب مي‌شود با استفاده از چارچوب ائتلاف مدافع (كه چارچوبي شناخته‌شده براي تحليل فرآيند سياستي در شرايط بروز اختلاف و تفاوت ديدگاه بين بازيگران سياستي است) در بازه زماني سال‌هاي 1386 تا 1395 مورد بررسي قرار گرفته است. داده‌هاي مورد نياز تحقيق به كمك‌ مصاحبه‌هاي نيمه ساختاريافته با بازيگران اصلي اين فرآيند و تحليل محتواي اسناد سياستي مرتبط با آن جمع‌آوري شده است. نتايج، حاكي از وجود دو ائتلاف عمده در اين فرآيند مي‌باشد كه يكي از نقش معاونت علمي و فناوري رياست‌جمهوري با رويكردي مابعد دانشگاهي به عنوان مجري قانون حمايت مي‌كند و ديگري وزارت علوم، تحقيقات و فناوري و دبيرخانه شوراي عتف با رويكردي كم و بيش دانشگاه‌محور است. مهم‌ترين سازوكارهاي تغيير در اين فرآيند بر اساس ميانجي‌گري بازيگران بي‌طرف و تغييرات بيروني ناشي از تغيير دولت در سال‌هاي 1388 و 1392 حاصل شده است. دلالت‌هاي كاربردي اين مقاله مي‌تواند در تلاش‌هاي آينده سياست‌گذاري علم و فناوري براي به حداقل رساندن مناقشه‌هاي سياستي مفيد باشد.

Analyzing major S&T policy making experiences is an important step to be aware of challenges and drawing lessons from policy processes. Based on this, current paper is investigating the law for supporting knowledge-based firms by the well-recognized advocacy coalition framework (ACF) over the last decade (from 1386 to 1395). Data needed for this research were gathered by conducting semi-structures interviews with policy participants and content analysis of available policy documents. Results indicate that, there are two main coalitions in this process of which one is supporting vice-presidency for science and technology with a post university approach as main body in charge of executing the law and the other supporting ministry for research, science and technology as well as science, research and technology council's secretariat with a more or less academic approach. The main change mechanisms in this process involve neutral policy brokers and external changes due to the major changes in administration in 1388 & 1392. Practical implications of this paper can be used in future S&T policy making attempts in order to minimize the policy struggles and stalemates.