بررسي تأثير سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي بر سرريز فناوري به شركت‌هاي سرمايه‌پذير ايراني

Assessing the Effects of Foreign Direct Investment on Technology Spillovers to Subsidiaries in Iran

سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي (FDI) از طرق مختلفي همچون فراهم آوردن بازارها و كانال‌هاي بازاريابي جديد، منابع ارزان‌تر، فناوري‌ها، محصولات، مهارت‌ها و روش‌هاي نوين تأمين مالي، تأثيرات مهمي بر كسب‌وكارها در سطح جهاني مي‌گذارد. يكي از مهم‌ترين اين آثار براي كشورهاي ميزبان مي‌تواند سرريز فناوري از شركت‌هاي بزرگ بين‌المللي به بنگاه‌هاي محلي باشد كه ايران نيز به عنوان يك كشور در حال توسعه در 150 سال گذشته با اين پديده روبرو بوده است. با اين حال در كشور، پژوهش‌هاي اندكي درباره نقش سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي در سرريز فناوري انجام شده كه مقاله حاضر براي پُركردن بخشي از اين خلاء به بررسي اثر ميزان توانمندي‌هاي فناورانه شركت‌هاي سرمايه‌پذير بر ارتباط ميان جذب سرمايه‌گذاري خارجي و فعال شدن كانال‌هاي سرريز فناوري (كانال‌هاي تقليد به واسطه مشاهده، آموزش، پيوند با تأمين‌كنندگان محلي، همكاري فناورانه با بنگاه‌هاي داخلي و جابجايي كاركنان) پرداخته است. به اين منظور، مطالعه‌اي ميداني (از طريق مصاحبه و پرسشنامه) بر روي 100 شركت خارجي سرمايه‌گذار در ايران در بازه زماني سال‌هاي 1391 و 1392 صورت گرفته است. نتايج نشان داده‌اند كه سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي در ايران به صورت مستقيم تأثيري بر فعال شدن كانال‌هاي سرريز نداشته ليكن افزايش توانمندي‌هاي فناورانه شركت‌هاي سرمايه‌پذير به عنوان يك متغير مداخله‌گر منجر به فعال شدن دو كانال سرريز يعني تقليد به واسطه مشاهده و آموزش شده است.

Foreign direct investment (FDI) plays a significant role in global business by providing new markets and marketing channels, cheaper resources, access to new technologies, products, skills and financing. One of the most important aspects of FDI for a host country is technology spillover trough which domestic firms gain access to new technologies from international enterprises. Iran, as a developing country, has had some form of engagement with foreign capital for more than 150 years. Nevertheless, there are limited studies on the role of FDI in technology spillover in Iran. This study investigates the effect of technological capabilities of foreign subsidiaries on the relationship between FDI and technology spillover channels including demonstration effect, training effect, collaboration effect, linkage effect and worker turnover. A questionnaire was completed by 100 subsidiary units based in Iran. The sample consists of all foreign subsidiaries active in different industry or service sections all over the country. The results of running logistic regression model on data from questionnaires showed that FDI could not affect spillover channels directly. Yet, the results proved that technological capabilities of subsidiary units, as mediating players, have a positive influence on two spillover channels namely demonstration effect and training effect.