خوانش فلسفي از فيلم ماتريكس بر اساس مكتب شك گرايي

Philosophical Reading of the Matrix on Skepticism

استفاده از فلسفه مزيتي رقابتي براي فيلم‌سازان به شمار مي‌رود. ماتريكس از اين مزيت بهره برده است. اين فيلم مرزهاي واقعيت و خيال را درنورديده است، اما فيلمي صرفاً حادثه‌اي يا علمي‌ـ‌تخيلي نيست؛ ماتريكس فيلمي فلسفي است. اين تحقيق به دنبال پاسخ به اين سوال است كه چرا فيلم ماتريكس يك فيلم فلسفي است و همچنين به دنبال بررسي چگونگي ارايه مفاهيم فلسفه شك گرايي در صورت زيبايي شناختي فيلم است. اين پژوهش بر شفاف ساختن نحوة استفاده از محتواي فلسفي در اين فيلم به منظور استفادة فيلم‌سازان متمركز است. روش تحقيق در اين مقاله، تركيبي از تحليل محتواي كيفي، تحليل تصوير و مطالعة موردي، با رويكرد روايي و رويكرد فرمي است. يافته‌هاي تحقيق در سه محور پيرنگ، شخصيت‌پردازي و ميزانسن بيان شده است. اين يافته‌ها نشان مي‌دهد كه در بخش پيرنگ، هشت مفهومِ فلسفي غار افلاطون، مغزهاي درون خمره، اتوپيا، سيمولاكرا، جهان رؤيا و اصالت ادراك، قرص قرمز يا آبي در جهان خيالي يا واقعي، ديالوگ به مثابة عمل فلسفي، و ماتريكس به مثابة شك فلسفي وجود دارد. در شخصيت‌پردازي، نئو به مثابة سقراط و دكارت در فيلم ديده مي‌شود و در فرم، با ميزانسن «شك فلسفي» روبه‌رو هستيم. نتايج اين بررسي نشان مي‌دهد كه «ماتريكس» به اعتبار نظريات و ادبيات فلسفي و همچنين بنابر تحليل‌هاي برخي فيلسوفان معاصر، فيلمي فلسفي است و بر اساس «مكتب شك‌گرايي» قابل تحليل و تفسير است كه مجموع اين موارد سبب شكل‌گيري مدل شك‌گرايي در فيلم ماتريكس شده است.

The use of philosophy is, in fact, a competitive advantage for filmmakers. Matrix is one of the films that has used this advantage. The matrix has crossed the boundaries of reality and fantasy and more than being a science fiction or adventure, it's actually a philosophical film. This paper tries to answer this question: From the perspective of one of the philosophical schools called skepticism, why Matrix is a philosophical film? an‎d how these philosophical concepts are presented by aesthetic aspect of the film. This research focuses on how the use of philosophical content in the film becomes more transparent for filmmakers. The research method in this paper is a combination of qualitative content analysis, image analysis and case studies to analyze and adapt the concepts of skepticism philosophy to film, with a narrative approach. The findings of the research are visible in three axes; Plot, characterization, and mis-en-scene. These findings show eight philosophical concepts in the Plot section; the Plato cave, brain in a vat, utopia, simulacra, the dream world and the originality of perception, the red or blue tablet in the imaginary or real-world, the dialogue as a philosophical act, and the matrix as philosophical doubt. In a philosophical analysis of characterization, Neo is seen as Socrates and Descartes in the film, and we have “philosophical Doubt Mis-en-scene” in form of film. The results of this study show that based on the ancient philosophical literature and as well as the credibility of the views of some contemporary philosophers, Matrix is a philosophical film and can be analyzed and interpreted by the School of skepticism.