بررسي انتقادي رويكرد ابن تيميه در تفسير آيات متشابه با رجوع به آراي علامه طباطبايي

A Critical Study of Ibn Taymiyya's Approach to Interpreting Ambiguous Verses of the Qur’an according to the views of Allāma Ṭabāṭabā’ī

اين پژوهش با روش توصيفي - تحليلي، ابتدا به تعريف، تنقيح و مقايسه روش تفسيري ابن تيميه و علامه طباطبايي مي پردازد و با معرفي شيوه تفسيري اين دو، در گام بعدي به تحليل پيامد هر دو روش تفسيري بر يكي از مهم ترين موضوعات قرآني - يعني تمايز آيات محكم و متشابه و تفسير هر يك از اين دو در نگاه آنان - توجه دارد. ارزيابي اين نگرش ها واپسين گام اين مقاله است كه طي آن دو روش تفسيري - كه يكي مبتني بر شيوه ماثور و ديگري مبتني بر شيوه معقول است - مقايسه خواهد شد. به نظر مي رسد روش تفسيري ماثور ابن تيميه راه معقول و مطمئني را براي تفسير آيات متشابه قرآن در اختيار ندارد. در مقابل، موضوعيت ممتاز عقل در روش تفسيري علامه طباطبايي، آيات محكم و متشابه را به شكلي روشمند از يكديگر متمايز مي كند و در تفسير هر دو گروه از آيات، جانب ادب شرعي و كاوش عقلي را به موازات يكديگر پاس مي دارد.

Drawing upon a descriptive-analytical method, this paper firstly defines, examines and compares the exegetic approaches of Ibn Taymiyya and Allāma Ṭabāṭabā’ī, and by introducing their exegetic methods, in the next step, explores the consequences of the two exegetic approaches for one of the most important Quranic themes – the distinction between clear and ambiguous verses and the interpretation of each one in their views. In the last step, this paper evaluates these views, and thereby will compare the two exegetic approaches – that one is on the basis of hadiths and the other based on an intellectual method. It seems that the exegetic approach of Ibn Taymiyya on the basis of hadiths is not a reasonable and reliable method to interpret the ambiguous verses of the Qur’an. In contrast, the prior objectivity of intellect in the method of Allāma Ṭabāṭabā’ī distinguishes clear verses from ambiguous ones in a systematic manner, and maintains both canonical principles and intellectual exploration in parallel with interpreting both groups of verses.