ارزيابي سامانه اطلاعاتي هوشمند براساس ويژگي‌هاي شناختي كاربر (مطالعه موردي: محيط يادگيري الكترونيكي)

Evaluation of Intelligent Information System based on User Cognitive Features (Case Study: E-learning Environment

يكي از اهداف ايجاد سامانه‌ها‌ي اطلاعاتي ارائه‌ خدمات متناسب با ويژگي‌هاي شناختي كاربران آن است. اين امر باعث افزايش بهره‌وري سامانه، رضايت كاربران و علاقه‌مندي آنان به استفاده از سامانه‌هاي اطلاعاتي مي‌گردد. با توجه به اين‌كه آموزش و يادگيري الكترونيكي، يكي از پركاربردترين حوزه‌هاي ارتباط انسان با رايانه و ارائه اطلاعات است، بستر پياده‌سازي و ارزيابي اين پژوهش در محيط يادگيري الكترونيكي است. هدف پژوهش حاضر، ارزيابي كارايي يك سامانه يادگيري الكترونيكي هوشمند در مقايسه با يك سامانه يادگيري الكترونيكي ساده است. سامانه يادگيري الكترونيكي هوشمند سامانه‌اي است كه مطابق با ويژگي‌هاي شخصيتي و احساسي كاربر عمل مي‌كند. در اين پژوهش سامانه يادگيري الكترونيكي هوشمند از مدلي استفاده مي‌كند كه در آن ميزان خوشايندي به‌عنوان يكي از مهم‌ترين متغيرها در تعيين احساسات محاسبه و بر اساس آن با كاربران تعامل انجام مي‌شود. مدل به‌كاررفته، مدلي است كه توانايي تشخيص خوشايندي كاربران را بر اساس ويژگي‌هاي شخصيتي، اهداف يادگيرنده و رويدادهاي محيط يادگيري دارد. ارزيابي مدل در دو گام انجام مي‌گيرد: گام اول، تعيين اين‌كه آيا مدل در محيط آموزش الكترونيكي با محتواهاي گوناگون آموزشي قابليت كاربردپذيري دارد؛ و گام دوم اين‌كه ارائه راهبردهاي مناسب به كاربران پس از پيش‌بيني وضعيت احساسي آن‌ها بر اساس ميزان خوشايندي، تأثيري بر وضعيت رضايت و ميزان يادگيري كاربران داشته است يا خير. ارزيابي مدل در گام اول، در دو سامانه آموزش درس «مباني كامپيوتر و برنامه‌سازي» براي دانشجويان رشته مهندسي كامپيوتر «دانشگاه تهران» و آموزش لغات زبان انگليسي به‌صورت عمومي براي تمام افراد انجام گرفت. نتايج نشان داد كه قدرت پيش‌بيني ميزان خوشايندي در مؤلفه احساس در محيط‌هاي آموزشي با محتواهاي گوناگون آموزشي يكسان است و قابليت تعميم مدل تأييد شد. در گام دوم، دو سامانه آموزش لغات زبان انگليسي در دو نسخه ساده و هوشمند مورد بررسي قرار گرفت. در نسخه هوشمند، خوشايندي به‌صورت خودكار تشخيص داده مي‌شود و سامانه متناسب با آن، واكنشي را درخور وضعيت كاربر ارائه مي‌كند و اطلاعات را نمايش مي‌دهد. نتايج مقايسه دو سامانه اطلاعاتي هوشمند و ساده نشان داد كه كاربران، سامانه هوشمند را جذاب‌تر و نزديك‌تر به ويژگي‌هاي شخصيتي‌شان مي‌دانند. همچنين، آن‌ها تأييد كردند كه سامانه هوشمند، وضعيت احساسي آن‌ها را به‌خوبي درك كرده و متناسب با آن واكنش نشان داده است و اين سامانه مي‌تواند در بهبود فرايند يادگيري آن‌ها مؤثر واقع شود؛ زيرا نحوه ارائه اطلاعات بر اساس ويژگي‌هاي شناختي كاربران صورت گرفته است.

One of the most important goals of information systems is to provide services based on users’ cognitive characteristic. This increases the system efficiency, user satisfaction and interest in the use of information systems. Since e-learning has been widely used around the world in human-computer interaction domain, in this research the e-learning environment has been chosen to evaluate the model. The goal of this research is performance evaluating of an intelligent e-learning system compared with a simple e-learning system. The intelligent e-learning system which is based on user’s personality dimension and emotion. In this research, the intelligent e-learning system uses a specific model. The model considers desirability as an important variable to calculate emotions and interact with users based on this model. The model can detect users’ emotion based on personality dimension, user’ goals, and environmental event. Evaluating of the model is in two steps: the first step is checking generality of the model in different learning domains and the second one is to determine whether presenting suitable actions to users after predicting their emotion status has an influence on satisfaction and learning rate or not. In the first step, the model has been evaluated in two real e-learning environments which are designed to teach: “Introduction to computing systems and programming” course and “English language vocabulary”. The results show that accuracy in predicting desirability in emotion module in e-learning environments with different materials learning are the same and they confirm the generality of the model. In the second step, two e-learning environment is designed to teach English vocabulary. The e-learning environment has been implemented in two versions, i.e. a basic system with no intelligence and an intelligent system which can predict a user’s desirability. The intelligent e-learning environment acts according to the user’s status based on her/his desirability. The results in this step show that users believe the intelligent environment is believable and more attractive than the basic one. Also, they express this environment can understand their emotional status and react based on it, and it can improve their learning process.