مصورسازي در فرآيند بازيابي اطلاعات پايان نامه ها در كتابخانه هاي دانشگاهي: يك الگوي پيشنهادي

Visualization of Information Retrieval Process in the Theses Section of Academic Libraries: a Proposed Model

مصورسازي اطلاعات يكي از حوزه هاي پژوهشي جديد در زمينه نمايش و بازيابي اطلاعات انبوه است. با توجه به اهميت ويژه اي كه بخش پايان نامه ها در كتابخانه هاي دانشگاهي دارند، در پژوهش حاضر با استفاده از ابزارهاي مصورسازي اطلاعات به تسهيل فرآيند بازيابي اطلاعات پايان نامه ها پرداخته شده است. هدف اصلي اين پژوهش بررسي تاثير طراحي گراف موضوع- عنوان بر ميزان رضايت كاربران از فرايند بازيابي موضوعي پايان نامه ها است. در اين پژوهش با استفاده از ابزار مصورسازي اطلاعات پرفيوز، يك سيستم بازيابي اطلاعات طراحي شده است و در آن اشتراك موضوعي بين پايان نامه هاي گروه هاي آموزشي دانشكده مديريت و اطلاع رساني پزشكي دانشگاه علوم پزشكي تبريز به صورت مصور و در قالب گراف موضوع - عنوان نمايش داده شده است. و در نهايت با استفاده از پرسشنامه استاندارد سنجش رضايت QUIS ميزان رضايت كاربران يعني تمام كتابداران دانشكده هاي علوم پزشكي تبريز، از اين سيستم بازيابي اطلاعات ارزيابي شده است. در سيستم بازيابي اطلاعات طراحي شده، كاربران به آساني پايان نامه هاي داراي اشتراك موضوعي را بازيابي نموده و ارتباط هاي موضوعي بين آن ها را مشاهده مي كنند. در رضايت سنجي كه از كاربران انجام گرفت، ميزان رضايت كاربران از بخش هاي مختلف سيستم، در وضعيت "متوسط" و "زياد" قرار دارد و در بين بخش هاي مختلف نرم افزار ميزان رضايت از صفحه نمايش نرم افزار داراي بيشترين ميانگين رضايت (3/69) با انحراف استاندارد (0/47) بوده است. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد استفاده از گرافيك و اصول مصور سازي در نمايش اطلاعات در جلب رضايت كاربران تاثير زيادي داشته است و مي تواند موفقيت يك سيستم بازيابي اطلاعات را در برآوردن نيازهاي كاربران خود بهبود بخشد. بنابراين پيشنهاد چنين سيستمي براي استفاده در فرآيند بازيابي اطلاعات در كتابخانه هاي دانشگاهي بسيار مناسب بوده و اجراي آن جهت تسهيل فرآيند بازيابي اطلاعات پايان نامه ها توصيه مي شود.

Information visualization is an ongoing research field for exploring and delivering new insight on large amount of data in Information Retrieval (IR) community. The current study aimed to map and visualize the information of dissertations by considering the important role of dissertations in academic libraries. To achieve this aim a subject–title portrait was designed for presenting the interactive graphic view of dissertations’ subjects in libraries. The IR-system was designed by information visualization toolkits that presented the related subjects of dissertations in the library. In addition a standard questionnaire (QUIS Questionnaire) was administered among users for measuring their satisfaction levels. The designed IR system provided a user-friendly environment through displaying subjective relations of dissertations, overwhelming variety of colors in displaying information. Fast and easy access to cover-to-cover information of dissertations and user-interaction facilities were the advantages of designed IR. Analysis of data indicated that the user satisfaction from altered features was evaluated from medium to high. Satisfaction from software features showed the highest rate (69.3%±0.47%). Designing IR-system revealed an excessive influence on users’ satisfaction. Therefore, such systems for employing in academic libraries are very suitable and its implementation is necessary.