پديد آورندگان :
كريمي ، شهرام - گروه مهندسي آب , كريمي ، شهرام - گروه مهندسي آب , عليزاده ، امين - گروه مهندسي آب , عليزاده ، امين - گروه مهندسي آب , انصاري ، حسين - گروه و مهندسي آب , انصاري ، حسين - گروه و مهندسي آب , صافي ، محمد - دانشكده عمران و محيط زيست , صافي ، محمد - دانشكده عمران و محيط زيست
چكيده فارسي :
سابقه طولاني مهندسي سازه هاي آبي در ايران، پتانسيل و كميت پژوهش هاي مرتبط را نيز مي تواند افزايش دهد، ولي با اين وجود همواره با كمبود و يا عدم وجود منابع مفيد و قابل استفاده براي حفاظت، مرمت و استحكام بخشي بنا هاي آبي تاريخي و معاصر مواجه بوده است. كه اين به خوبي ضرورت كنكاش در اين گونه از آثار را از نقطه نظرات مختلف و جميع جهات (معماري، مرمت، سازه، هيدروليك، باستان شناسي، زمين شناسي، هيدرولوژي، اقليم، زيست محيطي، اكوتوريسم آبي، فرهنگي، اجتماعي و ...) نشان مي دهد. اين تحقيق در سطح كل ايران و بر روي 170 سازه شامل سد و بند، پل بند و كانال انتقال آب صورت گرفته است. جهت انتخاب معيارهاي ارزيابي در تصميم گيري طي نشست هاي متعدد كارشناسي با متوليان امر، موارد زمان مورد نياز، هزينه مورد نياز، مباحث اجتماعي، مباحث فرهنگي، مباحث زيست محيطي، مباحث ميراث فرهنگي، وجود فناوري بومي و غير بومي مناسب براي ساخت و يا ترميم، وجود مصالح بومي، مباحث زمين شناسي و مباحث فني و سازه اي انتخاب گرديد و سپس با استفاده از ماتريس زوجي نسبت به محاسبه ضريب اهميت هر معيار اقدام شده است. جهت محاسبه وزن هر معيار نيز از نتايج كسب شده از پرسشنامه هاي كارشناسي استنتاج و استفاده شده است. نتايج به دست آمده مشخص گرديد از مجموع 45 سازه ي بررسي شده، در 9 مورد احداث سازه جديد امتياز بالايي را كسب نموده است و در بقيه موارد مرمت، استحكام بخشي و ترميم و باززنده سازي سازه ي آبي تاريخي در اولويت كار قرار گرفته است. لازم به ذكر است دلايل مختلفي در رد عمليات مرمت 9 مورد سازه كه طرح مرمت سازه ي آبي تاريخي در آن ها امتياز لازم را كسب نكرده وجود دارد. اول اينكه ممكن است با توجه به تغييرات آب و هوايي و كاهش نزولات جوي، كلاً لزوم وجود يك سازه در آن مكان كمرنگ شده باشد. بنابراين ساخت سازه جديد و يا مرمت سازه ي آبي تاريخي جايگاهي نخواهد داشت. اين مشكل به انتخاب نادرست 45 سازه در مرحله اوليه مطالعات بر مي گردد كه توسط كارشناسان مختلف با ديدگاه هاي متفاوت انجام شده است. علت دوم عدم وجود توجيه اقتصادي مرمت سازه ي آبي تاريخي به دليل تخريب بسيار زياد سازه بوده كه عملاً بحث ترميم و باززنده سازي آن را غير قابل انجام نموده است. نكته قابل توجه در جدول 7، امتياز آوري مرمت سازه تاريخي به جاي احداث سازه جديد در سد كريت طبس و سد طرق مي باشد. همانطور كه از نتايج مشخص است مرمت اين دو سازه بر اساس سيستم تحليل سلسله مراتبي از لحاظ فني، سازه اي، ميراث فرهنگي، اجتماعي، اقتصادي، زيست محيطي و ... در اولويت قرار گرفته است. اما متاسفانه بر اساس تصميم گيري هاي قبلي در نزديكي سد تاريخي كريت، سد جديدي با صرف هزينه و زمان بسيار زيادي ساخته شده است. هم چنين اين مطالعات، مرمت، استحكام بخشي و باززنده سازي سد گلستان مشهد و عباس آباد بهشهر را كه بر اساس يك تصميم درست و منطقي و بر پايه يكسري مطالعات كامل صورت گرفته تاييد مي نمايد. نتايج حاصل از اين بررسي نشان داد كه در خصوص تصميم گيري براي احداث سازه جديد پارامترهايي نظير وجود مصالح بومي، وجود فناوري بومي براي ساخت و مباحث ميراث فرهنگي داراي كم ترين تأثير مي باشند.
