تأثير آبياري تكميلي گندم ديم بر شاخص رضايت‌مندي نياز آبي در اقليم نيمه‌خشك دشت تبريز

نوسانات عوامل اقليمي نقش مهمي در توليد محصولات كشاورزي به ويژه در شرايط ديم دارند. گندم از مهم ترين محصولات استراتژيك جهان مي باشد كه اهميت ويژه اي در تأمين نياز هاي غذايي بشر دارد. در كشت گندم ديم، بارش يكي از اركان اصلي است كه به عنوان تنها منبع تأمين رطوبت محسوب مي شود. براي انجام اين پژوهش از آمار هواشناسي ايستگاه سينوپتيك تبريز و داده هاي عملكرد گندم ديم به مدت 25 سال استفاده شده است. در ابتدا با توجه به شاخص درجه – روز – رشد، طول دوره رشد گندم در منطقه تعيين شده و سپس با محاسبه شاخص رضايت مندي نياز آبي، ريسك اقليمي كشت گندم ديم بررسي گرديده است. با توجه به نتايج به دست آمده، شاخص رضايت مندي نياز آبي در قياس با بارش سال زراعي، ضريب همبستگي بالاتري با عملكرد گندم داشته كه اين امر نشان مي دهد توزيع فصلي بارش با توجه به ميزان تبخير – تعرق گياه در مراحل مختلف رشد، تأثير مشهودتري بر نوسانات عملكرد دارد. بر اساس نتايج به دست آمده در انتهاي فصل رشد گندم ديم ريسك اقليمي بالا است. براي بررسي اثر تنش رطوبتي در انتهاي فصل رشد، يك آزمايش مزرعه اي شامل دو سطح آبياري تكميلي (ديم و يك نوبت آبياري در مرحله وقوع ريسك اقليمي بالا) در سه تكرار در اراضي تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه تبريز انجام گرفت. نتايح نشان داد، انجام يك نوبت آبياري تكميلي در مرحله پر شدن دانه و قبل از وقوع تنش، باعث افزايش معني دار عملكرد گندم شده و افزايش 12.5 درصدي شاخص رضايت مندي نياز آبي در دهه هاي پس از انجام تك آبياري، موجب افزايش عملكرد به ميزان 2170 كيلوگرم بر هكتار گرديد.