ارزيابي كيفيت منابع آب زيرزميني شهر مشهد با استفاده از كريجينگ نشانگر برمبناي آلودگي نيترات

در ارزيابي كيفيت منابع آب زيرزميني استفاده از كريجينگ معمولي نمي تواند پهنه‌هاي مستعد آلودگي (در معرض خطر) را مشخص نمايد. در اين پژوهش، به منظور آگاهي از وسعت مناطق بيش از حد مجاز آلودگي نيترات (mg/L 50) و نيز شناسايي مناطق مستعد آلودگي، داده‌هاي نيترات 287 حلقه چاه در محدوده شهر مشهد به مساحت 320 كيلومتر مربع و در گستره آماري 1381 تا 1389 به كمك نرم‌افزار R مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. فرايند تحليل و ارزيابي شامل مرتب‌سازي در شيت‌هاي اكسل، شناسايي داده‌هاي دورافتاده، حذف روند، بررسي همسانگردي، تعيين مدل‌هاي منتخب تغييرنما در هر سال و انجام كريجينگ فضايي و زماني نشانگر مي‌باشد. نتايج نشان داد كه در هر سال، مدل تغييرنماي مترن به بهترين نحو ساختار فضايي داده‌ها را تبيين مي‌كند. هم چنين در گستره آماري مورد مطالعه به ترتيب 1/7، 8/5، 2/7، 5/8، 6/8، 4/9، 4/10، 1/2 و 4/2 درصد از كل منطقه از حد مجاز آلودگي عبور كرده است. از اين رو به نظر مي‌آيد با تمهيداتي از جمله خارج كردن چاه‌هاي مناطق آلوده از مدار بهره برداري، جلوگيري از حفر چاه‌هاي جديد، انتقال آب از سد دوستي، استفاده از چاه‌هاي كشاورزي مطلوب در بخش شرب و اجراي شبكه جمع آوري فاضلاب، مناطق غير مجاز زيادي از سال 1388 كنترل شده است. علاوه بر اين، در اين سال‌ها به ترتيب 4/10، 7/11، 4/12، 4/9، 3/14، 2/12، 0/6، 6/11 و 5/11 درصد از كل منطقه، مستعد آلودگي بوده است، بنابراين توجه بيش از پيش به اين مناطق و بررسي علل آلودگي و كنترل آن ضروري به نظر مي‌رسد.