بررسي آثار برداشت بي رويه از آب‌هاي زيرزميني در استان فارس: مطالعه موردي دشت داراب

بي‌توجهي به مديريت آب‌هاي زيرزميني و برداشت بي‌رويه آب از سوي آب‌بران آثار اقتصادي، اجتماعي و زيست‌محيطي گسترده‌اي داشته است. استان فارس، به عنوان يكي از استان‌هايي كه در توليدات كشاورزي متكي به استفاده از آب‌هاي زيرزميني است، با اين مسئله به صورت حادي روبه‌رو بوده است. با توجه به اهميت موضوع در اين مقاله، آثار اقتصادي، اجتماعي و زيست‌محيطي برداشت بي‌رويه آب در دشت داراب بررسي شد. در جمع‌آوري اطلاعات از دو روش اسنادي و پيمايشي استفاده شد. در روش پيمايشي با استفاده از روش نمونه گيري خوشه اي با نمونه 300 نفري از كشاورزان مصاحبه و پرسش‌نامه تكميل گرديد. افزون بر اين، براي بررسي دقيق‌تر آثار كاهش سطح آب زيرزميني بر كيفيت آب، نمونه‌اي از آب چاه‌ها مورد آزمايش قرار گرفت. براي رسيدن به اهداف مطالعه از روش مقايسه قبل و بعد استفاده شد. همچنين ارزيابي ميزان افت سطح آب‌هاي زيرزميني در نتيجه برداشت بي‌رويه از آب‌ با استفاده از هيدروگراف آبخوان آبرفتي دشت داراب و برآورد رگرسيون خطي بين ارتفاع تراز مخزن با سال‌هاي زراعي صورت گرفت. چگونگي تغييرات كيفيت آب زيرزميني در دشت مذكور نيز با بهره‌گيري از كموگراف دشت داراب صورت پذيرفت. نتايج معادله رگرسيون خطي بين ارتفاع تراز مخزن و سال‌هاي زراعي نشان دهنده افت شديد ارتفاع مخزن با شيب نسبتاً تند و منفي است. بر اساس نتايج، درآمد كشاورزان 91 درصد كاهش يافته است. ارزيابي آثار اجتماعي ناشي از افت سطح آب‌هاي زيرزميني از ديدگاه كشاورزان نشان داد كه اين مسئله در افزايش فقر،كاهش اشتغال و در نتيجه، افزايش مهاجرت نقش عمده‌اي داشته است.