تاريخ نگاري تصويري: گفتمان «فيلم گردآوري» از مواد مستند آرشيوي

Visual Historiography: Discourse of Documentary Compilation Film Production

پيش از اختراع سينما و تلويزيون تنها راه آگاهي مردم از تاريخ، گوش دادن به روايات شفاهي يا خواندن متون مكتوب تاريخي بود- خواندن نوشته نيز به سواد نياز داشت. اما اين دو رسانه، امكان ديگري با خود آوردند: تماشاي تصاوير متحركي كه به‌مثابه «بازنمايي زنده تاريخ»يا روايت تصويري زندگي گذشته بود. تاريخ‌نگاران در نيمه دوم قرن بيستم سرانجام پذيرفتند كه محتواي تصاوير فيلم مستند، ارزش‌هاي اطلاعاتي معتبري براي استخراج حقايق تاريخي و تبيين و تفسير رويدادها، دوره‌ها و شخصيت‌هاي تاريخي دارند. گروهي از مورخان پست‌مدرنيست در چند دهه اخير، فيلم مستند را – به‌ويژه «مستند گردآوري» از مواد آرشيو فيلم – به‌مثابه شيوه‌اي از تاريخ‌نگاري به رسميت شناختند و آن را «تاريخ‌نگاري تصويري» ناميدند. اين در حالي بود كه از اواخر دوره سينماي صامت، سنت توليد اين نوع مستند شكل گرفته بود و «شوراي بين‌‌المللي آرشيوها» نيز به سال 1972 طي بيانيه‌اي، مواد فيلم را به‌عنوان سند عملاً به رسميت شناخته بود.«فيلم گردآوري» فيلمي است كه با تدوين فيلم‌هاي قبلاً ساخته (فيلمبرداري) شده – معمولاً با استفاده از نماهاي موجود در آرشيو فيلم - توليد مي‌شود. چنانچه اين نماها مواد مستند باشند، آن فيلم را «مستند گردآوري» خوانند. اين مقاله با به‌كارگيري روش تحقيق كتابخانه و اسنادي، ضمن معرفي گونه فيلم «مستند گردآوري» و دسته‌بندي زيرگونه‌هاي آن، تاريخ، روش‌هاي توليد و ويژگي‌هاي ساختاري آن را معلوم مي‌كند و طي معرفي آثار شاخص تلويزيوني و سينمايي ايراني و خارجي اين‌‌‌‌گونه،‌ مهارت‌هاي لازم را براي توليد آن برمي‌شمارد. مقاله در انتها به اين نتيجه مي‌رسد: *در تاريخ توليدات سينمايي و تلويزيوني مستند، تاكنون دو شيوه كلي از «تاريخ‌نگاري تصويري» تجربه شده است: 1. بازسازي نمايشي تاريخ (درام مستند) 2. بازنمايي مستقيم اسناد تصويري و شواهد تاريخي (مستند گردآوري از مواد آرشيو فيلم و عكس). *مستند گردآوري يكي از كم‌هزينه‌ترين روش‌هاي مستندسازي براي تصوير كردن موضوعات تاريخي قرن گذشته و قرن جاري است.امروزه كانال‌هاي اختصاصي «تاريخ» عمدتاً به اين شيوه مستندسازي متكي‌اند، كه اين شيوه نيز خود به پشتوانه‌اي از يك آرشيو غني، سازمان‌يافته و مدرن متكي است.

Before the invention of film and television, there was not any way for people, except listening to oral narratives of history or studying the written texts to understand history. But film and television brought new achievements for people: watching moving pictures as( live representation of history). Finally, after second World War, a group of historians recognized the documentary film footages for their investigations, explanations, and interpretations of historical facts. The post-modernist historians recognized compilation documentary films as a new method for «visualhistoriography» while the tradition of compilation documentary film production had begun in the last years of silent films era and the international council of archives (ICA) had recognized the documentary film footage as an authentic document for historical researchers in Moscow congress in 1972.But what is the definition of compilation film? Film assembled in the editing room, from pre-existing/archival film footages. Most compilation films are classified as documentaries since they drive their material from nonfiction sources. The main source for the compilation film has newsreel which by 1910 was being issued regularly in several European countries and in the United . The States of America. This article through introducing and categorizing all types of compilation (documentary) films by using a library and documental researchers methods,also explains the history, methods of production and structural characteristics of this type of documentary. Besides, the article introduces and analyzes a group of Iranian and Western TV productions in all sub-genres of compilation documentary film, and finally, comes to these conclusions: There are two basic methods in documentary filmmaking for «visual historiography»: 1.Recreation/reconstruction of history by re-enactment method(historical docudrama) 2. Direct representation of visual documents by using documentary photographs and archival film footages. In a condition of establishing a rich, well-organized and modern film archive, as supporter and source of material for compilation film production, this type of documentary filmmaking is one of the low-cost productions for making historical films, for representing periods,events and historical figures through the last and current century.