آسيب‌شناسي تفاهم‌نامه تعرفه ترجيحي جمهوري اسلامي ايران و ازبكستان با نگاهي به ظرفيت بخش كشاورزي

بررسي روند توسعه قراردادهاي دوجانبه نشان مي‏دهد كه در چند دهه اخير، كشورها به انعقاد قراردادهاي دوجانبه و منطقه‌گرايي نوين توجه فزاينده‌اي كرده‌اند. ايران نيز همانند كشورهاي جهان با اين جريان همسو شده و توافقات و موافقت‌نامه‌هايي را براي گسترش روابط تجاري با همسايگان خود منعقد كرده است. در اين پژوهش، با استفاده از مدل اسمارت، به بررسي ابعاد گوناگون توافقنامه تعرفه ترجيحي با كشور ازبكستان، كه در سال 1382 به امضاي طرفين رسيد، پرداخته شد. اطلاعات مورد بررسي در اين پژوهش آمار واردات و صادرات دو كشور از سال 1382-1395 است. نتايج نشان داد كه در مدت 5 سال اول توافقنامه، تراز مبادلات تجاري دوكشور به نفع كشور ازبكستان بوده و اين توافقنامه نتوانسته براي كشور ايران تجارت به همراه داشته باشد كه از دلايل آن مي توان به انتخاب نامناسب كالاها براي دريافت تخفيفات تعرفه اي اشاره كرد. بنابراين مي توان گفت كه ميزان تخفيف هاي اعمال شده دقت كارشناسي لازم نداشته و نتوانسته است كمكي به تجارت ايران بكند. از اين رو، پيشنهاد مي شود علاوه بر تغيير فهرست پيشنهادي كالاهاي ايراني، ميزان تخفيفات تعرفه اي به نحوي طراحي گردد كه به بهبود روابط تجاري هر دو كشور كمك شود. با توجه به نتايج اين مطالعه، مي توان از ظرفيت هاي صادراتي بخش كشاورزي ايران همانند مرغ، گندم، شكر و مشتقات آن و فراورده هاي غذايي در اصلاح فهرست كالاهاي منتخب موافقتنامه مذكور استفاده كرد.