بررسي جايگاه ايمني راه در ارزيابي و اولويت بندي گزينه هاي ساخت شبكه معابر (مطالعه موردي: شهر تهران)

Studying importance of road safety in evaluating and prioritizing alternatives for the construction of road network (Case Study of Tehran City)

توسعۀ شبكۀ معابر ازجمله اهداف برنامه ريزي حمل ونقل شهري محسوب ميشود. در ارزيابي و اولويت بندي گزينه هاي ساخت شبكۀ معابر شهر تهران، معيارهاي ترافيكي مثل سرعت سفر در درجۀ اول و معيارهاي زيست محيطي در درجۀ دوم اهميت قرار دارند؛ درحاليكه به معيار ايمني ترافيك هيچ گونه توجهي نمي شود. اگرچه افزايش سرعت سفر موجب رضايت آني مسافران مي شود؛ اما احتمال وقوع تصادفات فوتي و جرحي را نيز افزايش مي دهد كه هزينه هاي آنها برگشت ناپذيرند. با توجه به اين تضاد، ارزيابي و اولويت بندي گزينه هاي ساخت بدون توجه به معيار ايمني مي تواند موجب توسعۀ نامطلوب شبكه شود؛ لذا هدف اصلي اين مقاله، تبيين اهميت معيار ايمني در ارزيابي و اولويت بندي گزينه هاي ساخت شبكۀ معابر است. بدين منظور دو مدل ارزيابي و اولويت بندي گزينه هاي ساخت شبكۀ معابر در دو حالت، با و بدون معيار ايمني بر اساس روش تحليل سلسله مراتبي توسعه داده مي شوند. علاوه برآن، دو مدل سادۀ پيشبيني تعداد تصادف ها در گره (تقاطع ها) و كمان (معابر) بر اساس اطلاعات موجود از جريان و سرعت در كمانهاي شبكۀ معابر شهر تهران ساخته ميشوند. آنگاه مدلهاي ساخته شده در سيستم ايجاد سناريوي شهر تهران با نرم افزار EMME پياده سازي ميشوند. براي نشان دادن اهميت معيار ايمني، گزينه هاي ساخت شبكۀ معابر شهر تهران كه در سال 1390 مطرح بودند، با دو مدل توسعه داده شده در دو حالت بدون و با توجه به معيار ايمني ارزيابي و اولويت بندي ميشوند. مقايسۀ دو مدل اولويت بندي نشان ميدهد كه نتايج آنها در دو حالت، متفاوت بوده و در مواردي در تضاد باهم قرار ميگيرند؛ بنابراين لزوم توجه به معيار ايمني در برنامه ريزي حمل ونقل شهري ضروري است.

Road network development is an objective of urban transportation planning. In evaluating and prioritizing alternatives for the construction of Tehran network, the traffic measures like travel speed have the first place of importance, and the environmental measures have the second, while the safety measures are not considering at all. Although increasing of the travel speed leads to momentary satisfaction of drivers, it increases the probability of occurring fatal and injury accidents whose their costs are irreversible. According to this conflict, evaluating and prioritizing alternatives for the construction without accounting for the safety measures may lead to undesirable development of the network.