بهبود شاخص‌هاي فيزيولوژيكي رشد و عملكرد سويا (Glycine max L.) از طريق جايگذاري بخشي از نيتروژن با فسفر تحت شرايط تنش رطوبتي

به منظور مطالعه شاخص‌هاي فيزيولوژيك رشد و عملكرد سويا تحت تأثير جايگذاري قسمتي از نيتروژن همراه با فسفر در شرايط تنش رطوبتي، آزمايشي در سال 1396 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه بوعلي سيناي همدان به صورت اسپليت پلات فاكتوريل بر پايه طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. فاكتور اول تنش رطوبتي شامل سه سطح آبياري پس از 60، 90 و 120 ميلي‌متر تبخير از تشتك كلاس A بود كه در كرت‌هاي اصلي قرار داده شد و در كرت‌هاي فرعي نيز دو عامل نيتروژن (در دو سطح جايگذاري بخشي از نيتروژن با فسفر و مصرف پخشي) و فسفر (در دو سطح جايگذاري و عدم مصرف) به‌صورت فاكتوريل قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه جايگذاري همزمان نيتروژن و فسفر در تمامي سطوح آبياري اثر معني‌داري بر روند تغييرات شاخص سطح برگ، تجمع ماده خشك، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبي و سرعت جذب خالص داشت و سبب افزايش آنها شد. تنش رطوبتي منجر به كاهش سرعت رشد محصول گرديد. طبق نتايج مورد بررسي، سرعت رشد محصول، در بازه زماني 35 تا 45 روز پس از كاشت، روند افزايشي خود را در پيش گرفته و 65 روز پس از كاشت به حداكثر ميزان خود رسيد. بعد از اين مرحله سرعت رشد محصول كاهش يافت و در بازه زماني 95 تا 100 روز پس از كاشت به سمت صفر ميل نمود. بيشترين تجمع ماده خشك و سرعت رشد محصول از تيمار آبياري پس از 60 ميلي‌متر تبخير و جايگذاري نيتروژن با فسفر به دست آمد. بر طبق نتايج، جايگذاري نيتروژن با فسفر، اثر منفي تنش رطوبتي را بر شاخص‎هاي رشد سويا كاهش داد. جايگذاري نيتروژن با فسفر عملكرد دانه را نسبت به مصرف پخشي نيتروژن با فسفر 11.4 درصد افزايش داد و به 3855.8 كيلوگرم در هكتار رسانيد. در اين پژوهش جايگذاري نيتروژن با فسفر در آبياري پس از 90 ميلي‎متر تبخير مانع از كاهش معني دار عملكرد روغن نسبت به آبياري پس از 60 ميلي‎متر تبخير گرديد.