پديد آورندگان :
ميان آبادي، آمنه دانشگاه فردوسي مشهد -گروه مهندسي آب , كلاهي، مهدي دانشگاه فردوسي مشهد - گروه مهندسي آب , جرگه، محمدرضا دانشگاه زابل , ميان آبادي، حجت دانشگاه تربيت مدرس تهران
كليدواژه :
هيدرولوژي اجتماعي , هم تكاملي , رفتار نوظهور , جامعه شناسي آب , مديريت جامع منابع آب و سرزمين , رفتار نوظهور
چكيده فارسي :
استفاده ناپايدار از منابع آب- همچون آبياري ناكارآمد، برداشت بيش از حد از منابع آب زيرزميني، سدسازي و تبخيرسازي، پمپاژ رودخانه ها و زوال درياچه ها و تالاب ها- به مشكلي جهاني تبديل شده است. تا چند سال اخير دانشمندان، علم هيدرولوژي را بدون در نظر گرفتن نقش و اثر تلفيقي دخالت انسان بر محيط زيست و برعكس، مورد مطالعه قرار ميدادند. اما بعدها روشن شد كه بدون آن، بررسي يك چرخه هيدرولوژي با خطا همراه خواهد بود. به همين دليل مفهوم جديدي به نام هيدرولوژي اجتماعي معرفي شد كه به اثرات تلفيقي انسان-آب ميپردازد. بر اساس نتايج مطالعات صورت گرفته و با توجه به اهميت نقش انسان در تغييرات محيطي بهويژه بر پاسخ هيدرولوژيكي حوضه ها، مطالعه حوضه هاي آبريز در قالب هيدرولوژي اجتماعي ضروري به نظر ميرسد. بنابراين به منظور حل چالش هاي آبي موجود در حوضه هاي آبريز، نياز است كه متخصصان هيدرولوژي، مديريت منابع آب، جامعه شناسي و اقتصاد با مفاهيم جديد بينرشتهاي از جمله هيدرولوژي اجتماعي آشنا شوند. در اين مقاله، ضمن معرفي اين مفهوم، تفاوت آن با مديريت جامع منابع آب و جامعهشناسي آب شرح داده مي شود. همچنين انواع مختلف بررسي سيستم تلفيقي انسان-آب در هيدرولوژي اجتماعي شامل هيدرولوژي اجتماعي تاريخي، هيدرولوژي اجتماعي مقايسه اي، و هيدرولوژي اجتماعي فرآيندي معرفي مي شوند. در انتها، چالش هاي پيش روي هيدرولوژي اجتماعي بررسي مي گردند.
چكيده لاتين :
Unsustainable use of water resources including inefficient irrigation, overexploitation of groundwater resources, damming, evaporating, river piping and pumping, lakes and wetlands shrinking, has become a global problem. Scientists have been studying hydrology without considering the role and impacts of human interventions and the coupling of human-nature effects. But it has been shown later that without it, the investigation of a hydrological cycle would be accompanied by error. For this reason, a novel concept of socio-hydrology was proposed to investigate the two-way coupling of human-water systems. Based on the results of studies and considering the importance of the human role in causing environmental changes, particularly in hydrological responses of basins, it seems necessary to study river basins in the form of socio-hydrology. Therefore, water experts in hydrology, water resources management, sociology, and economics need to become familiar with new interdisciplinary concepts, including socio-hydrology in order to tackle water challenges in river basins. In this paper, in addition to introducing the concept of socio-hydrology, the differences between socio-hydrology, integrated water resources management, and phytosociology are addressed. Furthermore, the different kinds of coupling human-water systems investigation including historical socio-hydrology, comparative socio-hydrology, and process socio-hydrology are introduced. Finally, the challenges that socio-hydrology encounters with; were argued.
