ديدگاه علماي شيعه ايران پيرامون مظاهر تمدن غرب (مطالعه تطبيقي آراء و نظرات شيخ فضل الله نوري و آيت الله نائيني)

The Viewpoint of Shiite Ulemis of Iran on the Manifestations of Western Civilization: A Comparative Study on the Views of Sheikh Fazlollah Nuri and Ayatollah Naini

پيشرفت غرب، ضعف تدريجي جوامع اسلامي و حركت استعماري و فرهنگي غرب به درون اين جوامع، دگرگونيهايي را سبب شد. در اين ميان روحانيون به عنوان رهبران ديني و سنتي مردم، نسبت به ورود مظاهر تمدن غرب در اشكال ناسيوناليسم، سكولاريسم، ليبراليسم و غيره كه از طريق دولتهاي استعماري و روشنفكران غربگراي داخلي انجام ميشد، واكنش جدي نشان دادند. موضوع اصلي پژوهش حاضر بررسي اين امر است كه واكنش علماي شيعه نسبت به مظاهر تمدن غرب چگونه بود؟ فرضيه پژوهش كه بر رويكرد تطبيقي مبتني است، نشان ميدهد كه ديدگاه روحانيت نسبت به اين پديده در طيف وسيعي از رد كامل مظاهر تمدن غرب تا پذيرش بدون قيد و شرط آن در نوسان بود. شيخ فضل الله نوري و آيت الله نائيني از زمره رهبران مشروطه به شمار ميرفتند كه به پذيرش مظاهر تمدن غرب به ديده ترديد نگاه كردند و با وجود تاييدي كه نائيني از آن داشت، تلاش كرد تا به مانند نوري آنها را در چارچوب ديني تفسير و جواز آن را صادر كند. نتيجه بيانگر اين امر است كه تفاوت ديدگاه هاي نوري و نائيني در برخي موضوعات نظير ناسيوناليسم تا حدودي مشهود است و در برخي موضعگيريها مشابه عمل كردند.

The progress of the West, the gradual weakening of Islamic societies, and the colonial and cultural movement of the West into these societies, brought about many changes. The clergy reacted seriously to the arrival of the manifestations of Western civilization in the forms of nationalism, secularism, liberalism, and so forth, which were conducted through colonial governments and internal Western-oriented intellectuals. Therefore, the main question of this research is to investigate what was the response of the Shiite scholars to the manifestations of Western civilization? The research hypothesis is based on the comparative approach that shows the clergy's perspective on this phenomenon fluctuated in a wide range of complete rejection of the manifestations of Western civilization to its unconditional acceptance. Sheikh Fazlollah Nuri and Ayatollah Naini were among the constitutional leaders who were skeptical about accepting the manifestations of Western civilization. The result suggests that the differences in Nuri and Naini views are somewhat evident in some issues, such as nationalism, and in some of the positions they acted similarly.