بوكن: سكونت‌گاه‌هاي سنتي مقنيان (نمونه بوكن‌هاي اردكان)

Bukan: Traditional Settlements for Moqanian

در معماري ايران بوكن[1] كاربردهاي متعددي دارد. جغرافيا و محيط تعيين‌كننده شكل ساختاري بوكن است. در استان كويري يزد نيز با توجه به موقعيت جغرافيايي، بوكن‌ها به چند دسته تقسيم مي‌شوند. هركدام از اين نوع بوكن‌ها بر اساس ساختار كاربردي آن در دل زمين تعبيه مي‌شوند. بوكن‌هاي چوپاني با توجه به موقتي بودن و فقط نگهداري از دام ساختار خاص خود را دارند. شايد چوپان به مدت چند ماه از آن بهره نبرد و بعد با توجه به نبود علوفه در دشت به مكان ديگر مهاجرت كند. بوكن‌هاي انساني كه شايد قدمت آن به‌پيش از تاريخ هم برسد معمولاً در حاشيه رودخانه‌هاي فصلي حفر شده‌اند. اين نوع بوكن‌ها با توجه به اين‌كه محل استقرار بشر بوده از ساختار معماري بهتري برخوردار هستند. در اين مقاله به سبب اين‌كه رويكرد ما بوكن‌هاي مقني‌ها مي‌باشد به بررسي بيشتري در اين حوزه پرداخته ‌شده است. اگرچه از نظر كالبدي و كاركردي بوكن‌هاي مقني‌ها را مي‌توان گونه‌اي از بوكن‌هاي سكونتي محسوب نمود ولي به‌واسطه موقتي بودن سكونت در اين فضاها يك سري اقتضائات و ويژگي‌هاي معماري خاص خود را دارند كه در اين مقاله بدان پرداخته مي‌شود.ناگفته نماند برخي از قنات‌هاي روستايي يا قنات‌هايي كه طول كوره آن خيلي بلند نيست بوكن دائمي دارند و همواره مقني‌ها براي استفاده و پيشكاركني از آنها بهره مي‌بردند. بوكن‌هاي چوپاني و بوكن‌هاي مقني‌ها از جمله شاخص‌ترين بوكن‌هايي موردي شهرستان اردكان يزد هستند كه در اين مقاله به اقتضا بدان پرداخته مي‌شود

Bukan in Iranian architecture has several applications. Geography and environment determine bukan’s structure. In Yazd province, according to geographical location, bukans are divided into several categories. Each of these types of bukans is based on its functional structure in the heart of the earth. The shepherds' bukans, according to the temporary nature and just keeping the livestock, have their own specific structure. Perhaps the shepherd did not benefit from it for several months and then migrated to another place due to the lack of forage in the plain. Human bukans, dating back to history, are usually excavated on the edge of the rivers. These types of bukans have a better architecture because of the location of human settlements. In this article, due to the fact that our approach is the bukans of the Qatqans, we have studied more in this subject. Although in terms of the physical and functional nature of the bukans of Qantas can be considered a kind of residence. But due to the temporary residence of these spaces, there are a number of specific architectural requirements and features that are discussed in this article. It goes without saying that some rural qanats or qanats with a long stream been used for pre-utilization and for living for days when the moqanians work in qanat. The shepherd's bukan and moqanians bukan are among the most prominent cases in the city of Ardakan, Yazd, which are discussed in this article as appropriat