پديد آورندگان :
قائمي، مهين دانشگاه آزاد اسلامي واحد گرگان - گروه زيست شناسي , زارع، زهرا دانشگاه فرهنگيان. تهران - گروه زيست شناسي , نصيري، يارمحمد دانشگاه آزاد اسلامي واحد گرگان - گروه زيست شناسي
كليدواژه :
اسانس , تنش خشكي , ريحان , صفات مورفولوژيك , لينالول
چكيده فارسي :
گياه ريحان (Ocimum basilicum L.) از خانواده نعناع (Lamiaceae به عنوان گياه دارويي و سبزي تازه مورد استفاده قرار ميگيرد. از آنجا كه ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ واﻛﻨﺶ ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﺧﺸﻜﻲ درعملكرد و توليد مواد موثره دارﻧﺪ، شناسايي ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺭﺷﺪ آنها ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺨﺘلف ﺁﺑﻴﺎﺭﻱ ﻭ ﺗﻨﺶ ﺧﺸﻜﻲ ميتواند ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻱ ﻛﺸﺖ گياهان مقاوم به خشكي و كم آبي باشد. در اين پژوهش اثر تنش خشكي بر ويژگي-هاي مورفولوژيك و ميزان توليد اسانس و به ويژه لينالول در مراحل مختلف رشد گياه ريحان، به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي در 3 تكرار انجام شد. تيمار‌هاي آزمايشي شامل سه سطح خشكي(بدون تنش، تنش ملايم و تنش شديد) در شرايط گلداني، در مراحل رويشي، پيش گلدهي، گلدهي و ميوه دهي بود. نتايج نشان داد كه تنش خشكي تاثير معني داري بر صفات مورد ارزيابي داشته است. ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺰان رﻃﻮﺑﺖ ﺧﺎك، ارتفاع بوته، تعداد و سطح برگ، در تمامي مراحل رشد كاهش و قطر ساقه در مراحل رشد به ويژه تنش شديد و طول ريشه در مرحله ي گلدهي افزايش داشته است. تنش خشكي سبب كاهش معني دار تعداد گل ها شده است. تنش شديد در مراحل گل دهي و ميوه دهي، كاهشي در ميزان اسانس و به ويژه لينالول داشته است در حاليكه تنش ملايم در هر دو مرحله افزايش در ميزان اين تركيبات نشان داد. بيشترين ميزان درصد اسانس (0/59 درصد) مربوط به تنش خشكي ملايم در مرحله گلدهي و بيشترين ميزان لينالول (26/77 ميلي‌گرم در بوته) مربوط به تنش خشكي ملايم در مرحله ميوه‌دهي بود.
چكيده لاتين :
Ocimum basilicum L.from Lamiaceae is used as a herb, spice and fresh vegetable. Since medicinal plants have different reactions to drought stress in the production of effective compounds, Diagnosis of medicinal plants growth under different irrigation conditions and drought stress can be a guide for growing plants in dry and low water conditions. Therefore, in order to evaluate the effect of drought stress on morphological characteristics and essential oil content, especially linalool, in different stages of plant growth of Basil plant, a completely randomized factorial design was carried out in 3 replications. The experimental treatments included three levels of dryness (no stress, mild stress and severe stress) in potted conditions, in vegetative, pre-flowering, flowering and fruit-growing stages. The results showed that drought stress had a significant effect on evaluated characteristics. So, with decreasing of soil moisture content, plant height, number and leaf area, decreased in all stages of growth and Stem diameter increased at all stages, especially in severe stress and root length, increased during flowering stage. In reproductive stages, drought stress caused a significant reduction in the number of flowers than the control. Extreme stress in flowering and fruiting stages has had decrease in the amount of essential oil production, especially linalool. However, mild stress showed increase in the production of these compounds in both steps. The highest percentage of essential oil was related to mild drought stress at flowering stage and the highest amount of linalool was due to mild drought stress in the fruiting stage.
