كليدواژه :
اسانس , 1-8 سينئول , بومادران , بورنئول
چكيده فارسي :
در پژوهش حاضر، سرشاخه‌هاي دو گونة بومادران Achillea wilhelmsii C. Koch.و Achillea. millefolium L. در سه مرحلة مختلف رويشي، گل‌دهي و ميوه‌دهي از رويشگاه طبيعي آن، منطقة درة شهدا، در استان آذربايجان غربي جمع‌آوري شدند. اسانس‌ها با دستگاه تقطير با آب (طرح كلونجر) استخراج و مواد مؤثر اسانس‌ها با كروماتوگراف گازي (GC) و كروماتوگراف گازي متصل به طيف‌سنج جرمي (GC/MS) شناسايي شدند. نتايج نشان دادند در زمان‌هاي مختلف برداشت، علاوه‌بر بازده اسانس، كميت و كيفيت مواد مؤثر اسانس‌ها نيز متغير بودند. از همة تركيبات شناسايي‌شده در اسانس گونة A. wilhelmsii، 36 و 16 تركيب به‌ترتيب متعلق به مونوترپن‌ها (23/69 درصد) و سزكوئي‌ترپن‌ها (76/30 درصد) بودند؛ بنابراين مونوترپن‌ها بيشترين سهم را داشتند. در اسانس گونة A. millefolium ، 37 تركيب مونوترپني (92/56 درصد) و 28 تركيب سزكوئي‌ترپني (07/43 درصد) شناسايي شدند. مهم‌ترين تركيبات در اسانس گونة A. millefolium، شامل كامفور، 1-8 سينئول، كامفن و بورنئول بودند كه مقدار 8-1 سينئول در ماه ارديبهشت، كامفن و بورنئول در ماه خرداد و كامفور در ماه تير بيشترين مقدار بودند. بين تركيبات اصلي در اسانس A. wilhelmsii، بيشترين مقدار در مرحلة رويشي مربوط به كامفور و كامفن، 1-8 سينئول، بورنئول و 3، 5- هپتا دي ان- 2- ال 2، 6 – دي متيل؛ در مرحلة ميوه‌دهي مربوط به 1-8 سينئول، بورنئول، بي سيكلوهپتان -2- متانول 6 و 6 دي متيل (ميرتانول) و توجون و در مرحلة گل‌دهي مربوط به آلفا - لينالول، اسيمنول، كامفور، بورنئول و ميرتانول بودند. نتايج نشان مي‌دهند كميت و كيفيت مواد مؤثر اسانس در گونه‌ها و زمان‌هاي مختلف رشدونمو متفاوتند؛ درنتيجه، عملكردهاي متفاوت دارويي نيز دارند.
چكيده لاتين :
In this research, apical shoots of Achillea wilhelmsii and A. millefolium at three different developmental stages including thevegetative, flowering and fruiting stages from natural habitat, Martyrs Valley, in West Azerbaijan were collected. Essential oil samples were extracted by water - distillation method (Clevenger apparatus) and were analyzed by GC and GC/MS. The results showed that at different harvest times, in addition to yield, quality and quantity of essential oils were also reported to differ. Of the total compounds identified in the essential oil of A. wilhelmsii, 36 and 16 constituents belonged to monoterpenes (69.23 percent) and sesquiterpens (30.76 percent), respectively. So monoterpenes had the highest share in compounds. In the essential oil of A. millefolium, 37 compounds identified as monoterpene (56.92%) and 28 compounds (43.07%) as the sesquiterpene. The most important compounds in the essential oil of A. millefolium, were 1-8 cineole, camphene, borneol and camphor that 1-8 cineole, camphene & borneol and camphor in May, June and July had the highest value, respectively. Among the major constituents of the essential oil of A. wilhelmsii, compounds camphor, camphene, 1-8 cineol, borneol, 3,5 heptadien 2 ol, 2,6 dimethyl and α-pinene were the highest in the vegetative stage. 1-8 cineole, borneol, myrtanol and thujone were the highest in the fruiting stage. α- linalool, ocimenol, borneol, myrtanol and camphor were the highest in the flowering stage. The results showed that quality and quantity of the essential oils vary in different species and phenological stages. As a result, they havedifferent pharmaceutical actions.
