القاي كالوس و جنين سوماتيك در كشت درون‌شيشه‌اي ريزنمونه‌هاي برگ، ميوۀ نارس و آندوسپرم نخل خرما (Phoenix dactylifera L.) رقم خضراوي

Callus and somatic embryo induction in date palm cv. Khazravi using leaves, immature fruit and endosperm explants

در پژوهش حاضر، امكان كالوس‌زايي و جنين‌زايي سوماتيك در نخل خرما (Phoenix dactylifera L.) رقم خضراوي از ريزنمونة برگ بالغ و نارس، ميوة نارس، بذر نارس، آندوسپرم و پريكارپ ميوة نارس بررسي شد. در كشت برگ، كالوس در محيط‌كشت حاوي تنظيم‌كننده‌هاي رشد با تركيب تيماري 2 و 4 دي‌ كلرو فنوكسي ‌استيك ‌اسيد (2,4-D) با غلظت 5 ميلي‌گرم بر ليتر، بنزيل آمينوپورين (BAP) با غلظت 2 ميلي‌گرم بر ليتر و تيديازورون (TDZ) با غلظت 4 ميلي‌گرم بر ليتر در لبة‌ خارجي ريزنمونه‌هاي برگي؛ با تركيب تيماري 2,4-D با غلظت 5 ميلي‌گرم بر ليتر، بنزيل آمينوپورين با غلظت 2 ميلي‌گرم بر ليتر و تيديازورون با غلظت 4 ميلي‌گرم بر ليتر در لبة خارجي ريزنمونه‌هاي برگي و با تركيب تيماري 2,4-D با غلظت 5 ميلي‌گرم بر ليتر، بنزيل آمينوپورين با غلظت 1 ميلي‌گرم بر ليتر و تيديازورون با غلظت 4 ميلي‌گرم در كناره‌هاي رگبرگ ريزنمونه تشكيل شد. با ريزنمونة ميوة نارس در محيط‌كشت مشابه، زماني‌كه دو تنظيم‌‌كنندة رشد تيديازورون و 2,4-D با غلظت 5 ميلي‌گرم بر ليتر در محيط‌كشت موجود باشند، كالوس‌زايي و جنين‌زايي رخ مي‌دهد. كشت ريزنمونه‌هاي آندوسپرم با جنين و پريكارپ رقم خضراوي در محيط‌كشت مشابه نيز نشان داد وجود 2,4-D و تيديازورون با غلظت 5 ميلي‌گرم بر ليتر براي كالوس‌زايي مفيد است. همچنين در كشت آندوسپرم با جنين، جنين‌ها رشد يافتند و ابتدا ريشه‌چه و پس از سه ماه ساقه‌چه مشاهده شد؛ اما در كشت آندوسپرم و كشت پريكارپ ميوه در اين محيط‌كشت هيچ واكنشي مشاهده نشد. درمجموع، نتايج نشان دادند با كشت ريزنمونه‌هاي برگ و ميوة نارس و نيز استفاده از مقدار مناسب تنظيم‌كننده‌هاي رشد اكسيني و سيتوكينيني، كالوس و جنين سوماتيك نخل خرما رقم خضراوي به دست مي‌آيند.

The purpose of this study was to check the possibility of callus and somatic embryogenesis in date palm cv. Khazravi using different explants including leaves, green fruit, immature seed, endosperm and green fruit pericarp. In the culture of leaves in the medium contains different plant growth regulators including 2,4-D, BAP and TDZ, highest callus induction was achieved in medium supplemented with, 5 mg.L-1 2,4-D, 2 mg.L-1 BAP and 4 mg.L-1 TDZ, and in treatment with 5 mg.L-1 2,4-D, 1 mg.L-1 BAP and 4 mg.L-1 TDZ. By using explant of immature fruit, found that when two growths regulative, TDZ and 2, 4-D in amount of 5 mg.L-1 are in the culture medium callugenesis and embryogenesis was achieved. The endosperm cultivation with pericarp and embryo in the same medium showed that the presence of two growth regulators 2,4-D and TDZ have been useful for callus production. Also in endosperm with zygotic embryo culture, embryo development and the root and shoot were formed after three months. Endosperm culture, in the culture medium containing various auxins and pericarp culture showed no any reactions. In general, these results showed that in date palm cv. Khazravi, treating the explants of leave and immature fruits with appropriate concentrations of plant growth regulators auxin and cytokinin, can induce callus and embryo.