پژوهش كاربرمحور در آتلية معماري: تجربة كارگاه طراحي ارشد براساس الگوهاي رفتار ـ محيط بومي

User-Oriented Research within Design Studios: the Experience of Graduates' Design Studio Based on Vernacular Behavioral Patterns

دوري طرّاحي از كاربر واقعي در دوران پس از مدرن و تلاش براي حلّ اين معضل، در آموزش معماري منجر به روش­ها و رويكردهاي نويني در نيم قرن اخير شده است كه هرگز به جريان اصلي اموزش معماري تبديل نشده ­اند و همچنان در حاشيه مانده ­اند؛ در اينجا اين رويكردها نيز در چهار دسته (مواجهة ايده ­آليستي، مواجهة حرفه­اي، رويكرد مشاركتي و رويكرد پژوهش تخصّصي) شناسايي و معرفي شده­اند. محور اصلي اين بحث، ورود پژوهش به صورت امر اصلي در آموزش معماري است. سپس به شرح برنامه­ريزي و تجربه­ي يك فرآيند كارگاهي براي تلفيق موضوع كار عملي كارگاه­هاي آموزشي دوره­ ي كارشناسي ارشد با يك مسأله­ ي كاملاً پژوهشي يعني «شناخت عوامل هويّت­بخش در معماري بومي» پرداخته شده است. براي ساماندهي برنامه، سعي شده است كه روشي براي جستجوي عوامل هويّت‌بخش معماري بومي در قالب الگوهاي رفتار و محيط ارائه گردد و كار دانشجويان در روند تدوين اين نظريه تعريف گردد. در اين كار تجلّي ذهنيت افراد بومي بواسطه­ ي ساختِ محيط يا تغييراتي كه در محيط موجود ايجاد كرده ­اند مورد مطالعه قرار مي­گيرد. به اين ترتيب كه محيط­ هايي كه آثار كالبدي افراد بومي مي­تواند در آن موجود باشد در چهار دسته معرفي شده (مسكن روستايي، مسكن حاشيه نشيني، مسكن تجربي‌ساز، مسكن مهندسي‌ساز) و گروه­هاي دانشجويي براي مطالعه روي هر يك تعيين شده است. هر گروه موظف بوده در 48 حوزه كه بر حسب نسبت‌هاي مختلف رفتار- ذهنيت- محيط و بر اساس تجارب مختلف زماني تعيين شده به جستجوي عوامل هويّت­ بخش در محيط انتخابي بپردازد و اين يافته ­ها مبناي طرّاحي يك واحد مسكوني هويّتمند قرار گيرد. برآيند كلّ گروه‌ها، تصوير نسبتاً كاملي از عوامل هويّت­بخش معماري بومي براي افراد بومي ايجاد مي ­كند.

Following this awareness of users’ lost role after modern movement, some alternative proposals for architectural studio developed in recent decades to embrace real user have been systematically reviewed in order to prepare a basis for planning a more effective approach in training architectural students. In this research, these are put in four categories: Idealistic Approach, Professional Approach, Participatory Approach and Specialist Research Approach. Then, a graduation studio program is introduced that has been designed under the forth mentioned type of new approaches. This studio method has been proposed to approach subjectivity of user and designer based on practical research about the ideal environment. This method was executed in the rural environment of Ilam and its results are presented here. In this method visual subjectivity expectations (identity) have been studied, but also all the people life details have been investigated in a regular structure. To have a systematic process for the project, a tri-fold model (developed by the authors) has been used to explore factors of subjectivity. It includes three axis (experience time, personal experience, experiencing) for exploring identity factors. In this research, 32 details have been investigated in three different conditions: First, physical absolute factors; second, the factors formed between the body and the social-behavioral facts; third, social-behavioral absolute factors. For each of the conditions, examples of projects done by graduate students of architecture have been shown. Finally, some housing designs by student based on identity factors have been presented.