تحليل جايگاه مؤلفه‌هاي اساسي آموزش شهروندي در محتواي كتاب‌هاي درسي مطالعات اجتماعي دوره ابتدايي

An Analysis of the Status of the Basic Components of Citizenship Education in Social Studies Textbook at Elementary Schools

ه‍دف‌ پ‍ژوه‍ش‌ ح‍اض‍ر ب‍ررس‍ي‌ م‍ي‍زان‌ ت‍وج‍ه‌ ب‍ه‌ مؤلفه‌هاي اساسي آموزش شهروندي در محتواي ك‍ت‍اب‌ه‍اي‌ درسي مطالعات اجتماعي دوره ابتدايي است. روش پژوهش توصيفي از نوع تحليل محتوا و رويكرد آن نيز كاربردي مي‌باشد. جامعه پژوهشي شامل چهار عنوان كتاب درسي مطالعات اجتماعي دوره ابتدايي در سال تحصيلي 97-1396 مي‌باشد كه با توجه به ماهيت موضوع پژوهش و محدوديت جامعه آماري از نمونه‌گيري صرف نظر شده و كل جامعه آماري به عنوان نمونه در نظر گرفته شده‌اند. ابزار اندازه‌گيري سياهه تحليل محتوا بوده و نتايج پژوهش با استفاده از شاخص‌هاي آمار توصيفي در فرايند تحليلي آنتروپي شانون، مورد بررسي قرار گرفته‌اند. ع‍م‍ده‌ت‍ري‍ن‌ ي‍اف‍ت‍ه‌ه‍اي‌ پ‍ژوه‍ش‌ بيانگر آن است كه:1. از مجموع بررسي مدارك و مستندات مرتبط با آموزش شهروندي، پنج مؤلفه اساسي مشاركت فعال، مسئوليت‌پذيري و تعهد، انتقادگري و انتقادپذيري، قانون‌مداري و وطن دوستي احصاء شده است. 2. در م‍ج‍م‍وع‌ 298 مرتبه به مؤلفه‌هاي اساسي آموزش شهروندي توجه شده است كه ميزان فراواني آن در كتاب‌هاي درسي پايه‌هاي سوم، چهارم، پنجم و ششم به ترتيب 82، 55، 89، 72 مي‌باشد. 3. در بين مؤلفه‌هاي مورد بررسي مسئوليت‌پذيري و تعهد با ميزان بار اطلاعاتي 0.992 و ضريب اهميت 0.21 بيش‌ترين و وطن‌دوستي با ميزان بار اطلاعاتي 0.908 و ضريب اهميت 19.2 كم‌ترين توجه را به خود اختصاص داده‌اند.

The present paper aims to investigate the amount of attention paid to the basic components of citizenship education in social studies textbooks in elementary schools. It adopts an applied approach with a descriptive research method and content analysis. The population consists of four elementary schools social studies textbook in 2017-2018 academic year. With regard to the nature of the subject of the study and limitations of the population, no statistical sampling was carried out and all the population was considered as a sample. The measurement tools were content analysis log. The results have been studied using descriptive statistics and Shannon entropy analysis. The major findings of this study suggest that: 1. after reviewing the documents related to citizenship education, five basic components, i.e. active participation, accountability and commitment, criticize and criticism, law-abiding, and patriotism has been recognized. 2. the basic component of citizenship education are considered a total of 298 times, 82, 55, 89, 72 time being observed in the textbooks of the third, fourth, fifth and sixth grades, respectively. 3. Among the investigated components, accountability and commitment with information load of 0.992 and significance coefficient of 0.21 and patriotism with information load of 0.908 and significance coefficient of 19.2 received the most and the least attention, respectively.