تاثير شروط حل و فصل مسالمت‌آميز اختلافات در سلب حق اقامه‌ي دعوي در حقوق ايران و فرانسه

The Effect of Amiabe Resolution of Disputes’ Clauses on Right of Litigation in Iranian and French Law

روش‌هاي غيرقضايي حل و فصل مسالمت‌آميز اختلافات، به‌طور خاص مصالحه و ميانجيگري، جايگاه مهمي در نظام‌هاي حقوقي جهان يافته است. اما تأثيري كه اين شروط بر حق اقامه‌ي دعوي دارد، در رويه‌ي قضايي فرانسه، براي چند دهه منشأ اختلاف نظر بوده است. موضع رويه‌ي قضايي اين كشور در اين مورد، از نفي هرگونه اثر براي اين شروط تا قائل شدن به اعتبار مطلق اين شروط در نوسان بوده است. در نهايت، ديوان كشور فرانسه، در سال 2003، درج شروط مصالحه يا ميانجيگري را در قرارداد موضوع دعوي، مانع طرح مستقيم دعوي تلقي نموده و ضمانت اجراي عدم رعايت آن را صدور قرار عدم استماع دعوي اعلام كرد. اما با صدور اين رأي؛ اختلاف نظر در مورد آثار اين شروط پايان نيافت، چرا كه همچنان اين پرسش مطرح بود كه آيا اين شروط مانع طرح دعواي طاري نيز مي‌شود يا خير؟ به‌ موجب رأيي كه ديوان كشور فرانسه در سال 2017 صادر نمود، اين ضمانت اجرا به دعواي اصلي منحصر شد. در نتيجه اقامه‌ي دعاوي طاري بدون رعايت شروط مذكور، قابل پذيرش تلقي گرديد. از آنجا كه رويه‌ي قضايي ايران نيز در مواجهه با اين شروط و به‌طور خاص، تكليف دادگاه در فرض اقامه‌ي دعوي بدون اجراي اين شروط، مواضع متفاوتي اتخاذ نموده است، مطالعه‌ي ماهيت و آثار اين شروط، اهميتي انكارناپذير در حقوق ايران يافته است. با توجه به اين مراتب در اين مقاله، تأثير شروط حل و فصل مسالمت‌آميز اختلافات بر دعواي اصلي و دعاوي طاري جداگانه مورد بررسي قرار خواهد گرفت.

Nowadays the stipulation of clauses of amiable resolution of disputes, especially mediation and conciliation clauses is a growing trend around the World. But in the French Jurisprudence, the effect of these clauses on right of litigation was unclear for decades. The position of French Jurisprudence in this respect was on change; sometimes it denies any effect for these clauses, then it recognizes the absolute validity for them. Finally in 2003 French Supreme Court recognize the stipulation of these clauses as the obstacle of action and declare the non-acceptance adjudication as the sanction of non-fulfillment of these clauses. Although this decision offered cleare guidance in respect of effect of these clauses, it did not definitely resolve the problem. The controversies continued on the effectivity of these clauses on the incident actions. In accordance to a judgment issued in 2017 by the abovementioned Court, the effect of these clauses is limited to principal actions. Consequently, bring the incident actions in court without the fulfillment of these clauses is no longer limited. Taking into account the fact that Iranian Jurisprudence also hesitates in respect of the effects of these clauses, especially where one of the contracting parties bring the case without the fulfillment of these clauses, the study of nature and effects of these clauses in Iranian Law is necessary. In this Article the effect of these clauses on principal and incident litigations would be studied separately.