اثرات نوع و مقادير مختلف كود نيتروژن بر برخي صفات فيزيولوژيكي شنبليله (Trigonella foenum- graecum L)

Effects of different sources and quantities of nitrogen fertilizers on physiological parameters of Fenugreek Trigonella foenum- graecum L

امروزه به دليل تأثير مثبت كودهاي ازته بر رشد، عملكرد و كيفيت محصولات كشاورزي، مصرف بي‌رويه كودها افزايش يافته است. به‌منظور بررسي اثرات نوع و مقادير مختلف كود نيتروژن بر برخي صفات فيزيولوژيكي گياه دارويي شنبليله (Trigonella foenum- graecum L.) آزمايشي به‌صورت طرح بلوك­هاي كامل تصادفي با چهار تكرار طي تابستان 1394 در مزرعه تحقيقاتي گروه باغباني دانشگاه ايلام انجام شد. تيمارها شامل كود اوره و نيترات كلسيم هر كدام در چهار سطح صفر، 25، 50 و 100 كيلوگرم در هكتار و آمينواسيد با چهار غلظت صفر، 1، 2 و 4 گرم در ليتر بودند. نتايج نشان داد كه نوع و مقادير مختلف ازت تأثير معني­داري بر كليه صفات مورد مطالعه داشت. بيشترين محتوي رنگيزها (كلروفيل a، كلروفيل b، كلروفيل كل و كارتنوئيد)، پروتئين و اسانس برگ از تيمار چهار گرم در ليتر آمينواسيد، بيشترين محتواي فيبر برگ از تيمار 100 كيلوگرم در هكتار نيترات كلسيم و بيشترين محتواي كربوهيدرات برگ از گياهان شاهد به دست آمد. همچنين، با افزايش مقدار ازت مصرفي از هر سه منبع، محتواي كربوهيدرات­ها كاهش يافت. نتايج اين تحقيق نشان داد كه كاربرد نوع و مقادير مختلف كودهاي ازته (بخصوص آمينو اسيد) در بهبود صفات فيزيولوژيكي شنبليله تأثير مثبتي داشته و مي­توان مصرف ازت را در راستاي افزايش كيفيت اين سبزي و گياه دارويي توصيه نمود.

Today, due to positive effect of nitrogenous fertilizers on growth, yield and quality of agricultural crops, irregular use of fertilizers has been increased. In order to evaluate the effects of different sources and quantities of nitrogen fertilizers on some of physiological properties of Fenugreek (Trigonella foenum- graecum L.) medicinal plant, an experiment was carried out as a randomized block design with four replications at research farm, department of horticulture, Ilam University during summer 2015. Treatments included different levels of Urea (0, 25, 50 and 100 kg/h) and Calcium Nitrate fertilizer sources and Amino Acid with four concentrations: 0, 1,2 and 4 g/l. Study traits included photosynthetic pigments content (Chlorophyll a &b, total chlorophyll and carotenoids) fiber percentage, Carbohydrates content, proteins percentage and essential oil yield of leaves. Results showed that sources and quantities of nitrogen significantly affected all studied parameters. The highest pigments’ content, protein and essential oil yield of leaves were obtained from 4 g/l amino acid treatment; the highest leaf fiber from 100 kg/h calcium nitrate and the highest leaf carbohydrate content obtained from control plants and increasing in nitrogen from all three sources led to decrease in carbohydrates content. The research revealed that using different sources and quantities of nitrogen fertilizers (especially amino acids) have positive effects on improvement of physiological traits of fenugreek and application of nitrogen can be recomended for increasing quality of the leafy vegetable and medicinal plant.