اثر تاريخ كاشت و فواصل مختلف بين رديف بوته بر شاخص سطح برگ، تجمع ماده خشك و برخي خصوصيات فيزيولوژيك گياه دارويي چاي ترش (L. Hibiscus sabdariffa)

The effect of sowing date and intra-row space on leaf area index, dry matter accumulation and physiological characteristics of roselle (Hibiscus sabdariffa L.) as medicinal plant

چاي ترش با نام علمي (L. Hibiscus sabdariffa) يك گياه دارويي جديد مناسب در الگوي كشت محسوب مي‌شود كه با توجه به مصارف مختلف آن اخيرا مورد توجه كشاورزان قرار گرفته است. بهمين منظور يك طرح تحقيقاتي بصورت كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه جيرفت در دو سال زراعي92-1391 و 93-1392 انجام شد. فاكتور اصلي شامل پنج تاريخ كاشت در زمان‌هاي 20 اسفند، 10 و 25 فروردين، 15 ارديبهشت و 1 خرداد و سه فاصله بين رديف بوته 50، 75 و100 سانتي‌متر بعنوان فاكتور فرعي انتخاب شد. نتايج تجزيه واريانس مركب طي دوسال آزمايش نشان داد كه تأخير در كاشت سبب كاهش شاخص سطح برگ، تجمع ماده خشك، عملكرد كاسبرگ، عملكرد دانه و عملكرد زيست توده گرديد. بيشترين عملكرد كاسبرگ و عملكرد دانه به ترتيب در تاريخ كاشت 20 اسفند با توليد 990 و 1338كيلوگرم در هكتار حاصل شد و كمترين توليد آنها در تاريخ كاشت 1 خرداد به ترتيب 594 و 766 كيلوگرم در هكتار بود. عملكرد كاسبرگ در فاصله رديف 50 سانتي‌متر نسبت به فاصله رديف 75 و 100 سانتي‌متر به‌ترتيب 24 درصد، 61 درصد و عملكرد دانه به‌ترتيب 9/5 درصد و 20 درصد افزايش نشان داد. ميزان آنتي‌اكسيدان كاسبرگ، اسيديته كاسبرگ، ويتامين ث كاسبرگ، درصد پروتئين و درصد روغن دانه تنها تحت تأخير تاريخ كاشت قرار گرفتند. بيشترين درصد خاصيت آنتي‌اكسيداني كاسبرگ (90/17 درصد) به تاريخ كاشت 15 ارديبهشت تعلق داشت. با توجه به نتايج به‌دست آمده، تاريخ كاشت گياه چاي ترش در نيمه دوم اسفند تا اواسط ارديبهشت با فاصله رديف 50 سانتي‌متر با شرايط اقليمي جيرفت مناسب به‌نظر مي‌رسد.

Roselle )Hibiscus sabdariffa L.) is a new medicinal plants can be used as a suitable plant in cropping pattern. Recently, due to different uses has been considered by farmers. In order to evaluate the effects of sowing date and intra-row on leaf area index, dry matter accumulation and physiological characteristics of roselle (Hibiscus sabdariffa L (.the field experiment was conducted split plot in a randomized complete block design with three replications in agricultural research field of Jiroft university during 2013 and 2014 growing season. Main plots were sowing date at five levels of 11th and 30th March, 14th April, 5th and 22th May and intra-rows were spaced of 100, 75 and 50 cm as sub plot. Based on two years data combined analysis, the results indicated that delayed sowing date reduced leaf area index, dry matter accumulation, sepal yield, seed yield and biomass yield. The highest sepal yield and seed yield was obtained at 11th March, with 990 and 1338 kg/ha, respectively. The lowest sepal yield and seed yield was obtained at 22th May, with 594 and 766 kg/ha respectively. Sepals yield increased at 50 cm intra-row space to 75 and 100 cm intra-row space 24% and 61% respectively, also seed yield increased 9.5% and 20% respectively. Sowing date had significant effect on sepal antioxidant, acidity, vitamin C, seed protein and seed oil. The percentage highest of antioxidant activity sepals (90.17%) belonged to the 5th May. Intra-rows space had not a significant effect on physiological characteristics. Roselle sowing date date in the first half of March to mid of May with intra-row space of 50 cm, seems to be appropriate by the good climatic conditions of Jiroft region.