توليد بيوسورفكتانت و حذف زيستي لكه‌هاي نفتي با استفاده از جدايه‌هاي بومي باكتري‌هاي سواحل جنوبي درياي خزر

مقدمه: امروزه تجزيۀ زيستي آلودگي‌هاي نفتي با استفاده از باكتري‌هاي بومي درخور توجه است. هدف پژوهش حاضر، جداسازي باكتري‌هاي بومي توليد‌كنندۀ بيوسورفكتانت با قابليت حذف زيستي لكه‌هاي نفتي موجود در سواحل درياي خزر است. مواد و روش‏‏ها: نمونه‌برداري از رسوبات و لكه‌هاي نفتي هفت ايستگاه داخل سواحل بندر انزلي و كياشهر انجام شد. توليد بيوسورفكتانت با استفاده از روش‌هاي كمّي و كيفي شامل هموليز در محيط آگار خون‌دار، روش گسترش نفت، آزمايش انهدام قطره، فعاليت امولسيون‌كنندگي (آميزندگي) و آزمون كشش سطحي انجام شد. ميزان تجزيۀ زيستي تركيبات در رسوبات و لكه‌هاي نفتي به روش كروماتوگرافي گازي (GCMS) و شناسايي باكتري‌ها با آزمون‌هاي بيوشيميايي و تعيين توالي ژن 16S rRNA انجام شد. نتايج: از ميان 115 جدايۀ حاصل، 57 جدايه بر اساس آزمون‌هاي كيفي توليد‌كنندۀ تركيبات فعال سطحي بودند. 15 جدايه از 57 جدايه براي مراحل بعدي و آزمون‌هاي تكميلي انتخاب شدند؛ نتايج اسپكتروفتومتري اين جدايه‌ها نشان دادند جدايۀ 3J با ميزان حذف نفت 94.6 درصد طي 7 روز توانمندترين جدايه در حذف هيدروكربن‌هاي نفتي است. تجزيه‌وتحليل كروماتوگرافي گازي حذف 90 درصد تركيبات آليفاتيك طي 21 روز را توسط اين جدايه نشان دادند. سه جدايۀ برتر توليد‌كنندۀ تركيبات بيوسورفكتانت شامل J3، J5 و J12 بر اساس آزمون‌هاي بيوشيميايي و مولكولي به‌ترتيب در گروه‌هاي باسيلوس سرئوس، استافيلوكوكوس هموليتيكوس و سودوموناس آئروژينوزا شناسايي شدند. بحث و نتيجه‏گيري: نتايج نشان دادند سويه‌هاي جداسازي‌شده سطح آبگريزي، توانايي توليد تركيبات فعال‌كنندۀ سطحي و ويژگي تجزيۀ تركيبات هيدروكربني را در حد مناسبي دارند. جدايه‌هاي J3 و J5 و J12 بيشترين درصد حذف نفتي را نشان دادند و نمونۀ J3 پس‌از 21 روز با استفاده از كروماتوگرافي گازي (GC-MS) ميزان TPH را به ميزان94.6 درصد در نفت خام كاهش داد.