ضريب گياه‌پالايي گياه سورگوم شيرين در كاهش فلزات سنگين كادميم، سرب و آرسنيك از پساب شهري

امروزه استفاده از پساب يا آب خاكستري براي كشاورزي به‌شدت در حال گسترش است در حالي كه استفاده از آنها خطراتي نيز به‌همراه دارد. فلزات سنگين موجود در پساب حتي در مقادير اندك به‌دليل ضريب تجمع‌پذيري بالا در محيط، عدم تجزيه‌پذيري و ماندگاري زياد، شدت سميت و آلوده‌سازي خاك در زمان آبياري از جمله معضلات استفاده از پساب در كشاورزي است كه بايد به نحوي مديريت شود. در اين خصوص روش گياه‌پالايي به‌دليل سازگاري با محيط زيست و قدرت پالايش محيط از مزيت مناسبي برخوردار است. به‌منظور بررسي قدرت گياه‌پالايي سورگوم شيرين، اين گياه با پساب شهري آبياري شد. ابتدا پساب آناليز شد. با اضافه نمودن تركيبات كادميم، سرب و آرسنيك به پساب، سه تيمار 0.1، 1 و 10 ميلي‌گرم در ليتر از فلزات مذكور در پساب شهري ايجاد شد و به‌مدت 12 هفته گلدان‌هاي مربوطه با تكرار مناسب آبياري شد. نمونه‌هاي ريشه، ساقه، برگ، بذر، خاك و زهاب گلدان‌ها به‌صورت جداگانه براي آناليز هضم اسيدي و تزريق به دستگاه جذب اتمي برداشت شد و نتايج توسط روش‌هاي آماري مقايسه شد. نتايج نشان داد كه ميزان انباشت كادميم و سرب در گياه سورگوم نسبت به آرسنيك بسيار بيشتر است و به بيش از ده برابر مي‌رسد. از طرف ديگر ضريب جذب يا توانايي گياه در جذب عناصر در مورد كادميم و سرب با افزايش غلظت در خاك، به سرعت كاهش يافته و در مورد آرسنيك، ضريب جذب گياه با افزايش غلظت آن در خاك تا اندازه‌اي افزايش مي‌يابد. در مورد ميزان انباشت مواد، توانايي تمامي بافت‌ها در انباشت كادميم و سرب يكسان بوده و در مورد آرسنيك، بيشترين تجمع اين عنصر در ريشه است و در بخش‌هاي هوايي آن مقدار كمتري تجمع مي‌يابد. اين پژوهش نشان مي‌دهد الگوي انباشت فلزات سنگين در گياه سورگوم و همچنين ميزان نهايي انباشت، ضريب جذب و تغييرات آن نسبت به غلظت محيط در عناصر مختلف متفاوت است و با توجه به غلظت نهايي انباشت و ضريب جذب، گياه سورگوم شيرين گونه‌اي مناسب براي پالايش كادميم و سرب در پساب‌هاي شهري در غلظت‌هاي پايين است و اين امر مي‌تواند از انباشت تدريجي آلاينده‌هاي مذكور در خاك جلوگيري نمايد.