بررسي سيستم¬هاي كشت ارگانيك و متداول توليد زيره سبز (Cuminum cyminum L.) در منطقه زاهدان

زيره سبز (Cuminum cyminum L.) از مهم¬ترين گياهان دارويي شناخته شده توسط انسان و يكي از پرمصرف¬ترين گياهان دارويي در ايران است. زيره سبز به¬صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك¬هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 921391 در مزرعه¬اي واقع در منطقه حصاروئيه زاهدان به اجرا در آمد. تيمارهاي آزمايشي عبارت بودند از سموم شيميايي در دو سطح شامل مصرف سموم (علف¬كش لينوران و آفت¬كش به¬صورت محلول روگور) و عدم مصرف سموم به¬عنوان عامل اول و سطوح مختلف كودي در چهار سطح، بدون مصرف كود، مصرف كامل كود گاوي، مصرف كود شيميايي متعارف (NPK) و مخلوط 50 درصد كود گاوي و 50 درصد كود شيميايي به عنوان عامل دوم در نظر گرفته شد. در اين آزمايش صفات ارتفاع بوته، تعداد ساقه¬هاي فرعي بوته، تعداد چتر بوته، تعداد دانه چتر، وزن هزار دانه، وزن تر اندام هوايي، وزن خشك اندام هوايي، عملكرد دانه، درصد و عملكرد اسانس مورد بررسي قرار گرفت. نتايج آزمايش نشان داد كه بيشترين مقدار صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعي، تعداد چتر در بوته و تعداد دانه در هر چتر به¬ترتيب با ميانگين 1/44 سانتي¬متر، 3/8، 7/19 و 1/8 از تيمار مخلوط كود گاوي و كود شيميايي به¬دست آمد. همچنين بيشترين مقادير عملكرد اندام هوايي تازه، عملكرد اندام هوايي خشك، عملكرد دانه به¬ترتيب با ميانگين 7/1756، 7/812، 7/488 و 7/254 كيلوگرم در هكتار در تيمار 50 درصد كود گاوي و 50 درصد كود شيميايي به¬دست آمد. بيشترين مقدار درصد اسانس نيز از تيمار بدون استفاده از كود حاصل گرديد. اثر مصرف سموم شيميايي نيز بر هيچ يك از صفات مورد بررسي معني¬دار نبود. مطالعه ضريب همبستگي براي گياه زيره سبز نشان داد كه عملكرد اندام هوايي و دانه زيره با تمام صفات مورد بررسي در اين آزمايش همبستگي مثبت و معني¬داري داشت. ; مصرف كودهاي دامي توأم با كودهاي شيميايي قادر است از طريق افزايش قابليت دسترسي عناصر غذايي براي گياه تأثير مستقيم بر افزايش عملكرد كمي و محتوي اسانس زيره سبز داشته باشد. به¬طور كلي با توجه به نتايج به¬دست آمده در اين آزمايش پيشنهاد مي¬گردد كه براي حصول بالاترين عملكرد كمي و كيفي گياه دارويي زيره سبز مصرف كودهاي دامي همراه با كودهاي شيميايي و بدون مصرف سموم شيميايي به كشاورزان منطقه توصيه شود.