بهينه¬سازي مصرف كود در گندم (Triticum aestivum L.) با استفاده از شاخص تغذيه نيتروژن

به­منظور نعيين شاخص تغذيه نيتروژن براي ارقام گندم (Triticum amp;nbsp;aestivum L.) آزمايشي مزرعه­اي با آرايش فاكتوريل در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. دو فاكتور آزمايش عبارت بودند از سه رقم گندم (چمران، گاسكوژن و سايونز) و چهار سطح مصرف نيتروژن (صفر، 55، 110 و 170 كيلوگرم در هكتار). ميزان ماده خشك و درصد نيتروژن قسمت هاي هوايي طي پنج نوبت در دوره رشد رويشي اندازه­گيري شد. با استفاده از اين داده­ها غلظت­هاي بحراني و منحني بحراني رقيق شدن نيتروژن محاسبه و با منحني رقيق شدن مرجع براي گندم مقايسه شد. منحني حاصل از اين تحقيق غلظت­هاي بحراني را كمتر از منحني مرجع برآورد كرد، البته ضرايب معادله به­ضرايب منحني مرجع نزديك و با آن قابل مقايسه بود. به­طور كلي، منحني رقيق شدن و جذب بحراني نيتروژن كمبود، كفايت و بيش بود نيتروژن در قسمت هاي هوايي گندم را در سطوح مختلف مصرف اين نهاده به­خوبي توصيف كرد. در تيمارهاي شاهد و kg N.ha1 55 هر سه رقم گندم در شرايط محدوديت نيتروژن قرار داشتند. در حالي­كه در تيمار kg N.ha1 170 مقدار نيتروژن تجمع يافته در گياه بيشتر از نياز رشدي بود، در تيمار kg N.ha1 110 جذب نيتروژن در ارقام تحت بررسي به مقادير بحراني بسيار نزديك بود. شاخص تغذيه نيتروژن (NNI) از نسبت غلظت اندازه­گيري شده نيتروژن در قسمت هوايي به نسبت بحراني آن محاسبه شد. در تيمارهاي شاهد و kg N.ha1 55 amp;nbsp; مقدار NNI در تمام دوره رويشي كمتر از يك بود در حالي­كه در تيمار kg N.ha1 110 در حدود يك و در تيمار kg N.ha1 170 amp;nbsp; بين 1 تا 3/1 قرار داشت. شاخص تغذيه نيتروژن در مرحله گلدهي رابطه معني­داري با عملكرد نسبي ارقام گندم داشت و حداكثر عملكرد هر سه رقم تحت بررسي در NNI بين 19/0 حاصل شد. بين پروتئين دانه و NNI در مرحله گلدهي نيز رابطه خطي معني­داري وجود داشت. بر اساس يافته­هاي اين تحقيق با استفاده از شاخص تغذيه نيتروژن كه بر مبناي منحني رقيق شدن اين نهاده محاسبه مي­شود مي­توان برآورد دقيقي از سرعت رشد محصول، توليد ماده خشك، عملكرد و تا حدودي پروتئين دانه به­دست آورد و مقدار بهينه كود نيتروژن را براي دستيابي به هر سطحي از عملكرد دانه تعيين نمود.