اثر نوع حاصلخيزكننده خاك و كشت مخلوط شنبليله (Trigonella foenumgraecum L.) و اسفرزه (Plantago psyllium L.) بر شاخص¬هاي رشد گياه اسفرزه با استفاده از روش تجزيه عامل

به­منظور بررسي اثر نوع كود و كشت مخلوط رديفي با شنبليله (Trigonella foenumgraecum L.) بر عملكرد كمي و كيفي گياه دارويي اسفرزه (Plantago psyllium L.)، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه شهركرد در سال زراعي 1392 اجرا گرديد. در اين آزمايش فاكتور اول در چهار سطح كه شامل كشت خالص اسفرزه، شنبليله: اسفرزه (1:2)، شنبليله: اسفرزه (1:1) و شنبليله: اسفرزه (2:1) و فاكتور دوم در سه سطح كودي (كود گاوي، كود تلفيقي، كود شيميايي) مورد ارزيابي قرار گرفتند. آناليز داده­ها با استفاده از روش تجزيه­ عامل منجر به انتخاب چهار مؤلفه جديد شد مؤلفه پنجم داراي ارزش ويژه 981/0 بود و به همين دليل در آناليز داده­ها و تفسير نتايج در نظر گرفته نشد. مؤلفه­هاي استخراج‍شده با روش كوارتي­مكس چرخش يافتند تا بيشترين وزن مؤلفه روي يك عامل قرار گيرد مؤلفه­هاي اول، دوم، سوم و چهارم به­ترتيب دربرگيرنده­ 1/31، 22 ، 3/18 و 3/8 درصد تغييرات (واريانس) در كل داده­هاي گياه اسفرزه بودند و هر سه مؤلفه در مجموع حدود 7/79 درصد از تغييرات (واريانس) داده­ها را به خود اختصاص دادند. همان­گونه كه در نتايج اين تحقيق بيان شد، عامل اول بيشترين تأثير را به­صورت مستقيم amp;nbsp; بار 971/0، 967/0 و 762/0 درصد به­ترتيب روي عملكرد موسيلاژ، موسلاژ و فاكتور تورم داشت. عامل دوم نيز با بار عاملي 93/0، 927/0 و 77/0 درصد از به ترتيب بر روي صفات تعداد شاخه فرعي، وزن هزار دانه و طول سنبله داشت و اما عامل سوم بيشتر اثر بازدارندگي و بار منفي بر عملكرد دانه، تعداد دانه در سنبله و عملكرد بيولوژيك با بار عاملي 902/0، 884/0 و 837/0 درصد دارا بود. در خصوص عامل چهارم نيز تنها با بار عاملي 973/0 درصد بر تعداد سنبله در بوته داشت. اين امر بيانگر تأثير مثبت و معني­دار عامل دوم در اين تحقيق بود. بر اساس نتايج اين آزمايش استفاده از كود تلفيقي در برهمكنش با كشت مخلوط شنبليله و اسفرزه مي‎تواند در افزايش مزيت نسبي كشت مخلوط مؤثر باشد و به­لحاظ كاهش مصرف كودهاي شيميايي مي­تواند در حفاظت از محيط زيست اهميت داشته باشد.