واكنش عملكرد و صفات فيزيولوژيك عدس (Lens culinaris L.) به كودهاي شيميايي فسفري و زيستي در شرايط متفاوت رطوبتي

مطالعات مختلف در نواحي خشك و نيمه‌خشك نشان داده‌ كه كاربرد كودهاي فسفري تحت شرايط تنش آب توليد گياهان زراعي را افزايش مي‌دهد. به‌منظور بررسي تأثير تنش خشكي و اثر كودهاي شيميائي فسفري و زيستي بر عملكرد دانه و صفات فيزيولوژيك عدس (Lens culinaris L.) (رقم زيبا)، آزمايشي به صورت كرت خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 4 تكرار در مزرعه تحقيقاتي پرديس كشاورزي و منابع طبيعي دانشگاه تهران (كرج) در سال زراعي 13941393 انجام شد. عامل اصلي شامل سه سطح آبياري (آبياري پس از 70 (آبياري معمول)، 100 (تنش خفيف خشكي) و 130 (تنش شديد خشكي) ميلي‌متر تبخير از تشتك تبخير كلاس A) و عامل فرعي شامل نوع كود {شاهد بدون كود؛ 100 درصد كود شيميايي فسفري (از منبع سوپر فسفات تريپل به ميزان 50 كيلوگرم در هكتار)؛ كود زيستي؛ و تلفيقي از 50 درصد كود شيميايي فسفري (25 كيلوگرم در هكتار)+كود زيستي (حاوي دو سويه‌ 93 و 187 سودوموناس پوتيدا همراه با ازتوباكتر)}بود. كود زيستي مورد استفاده در تيمارهاي مربوطه به صورت تلقيح پيش كاشت استفاده شد. در اين بررسي صفات تعداد غلاف در بوته، عملكرد دانه، درصد پروتئين دانه، ميزان پرولين، محتوي رطوبت نسبي برگ و كلروفيل كل مورد مطالعه قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه برهمكنش آبياري در نوع كود روي عملكرد دانه معني‌دار بود (5%p amp;lt; ) و بيشترين ميزان عملكرد دانه عدس (1404 كيلوگرم در هكتار) از تيمار برهمكنش آبياري معمول و كود تلفيقي توليد شد. همچنين استفاده از كود تلفيقي (50 درصد كود شيميايي فسفري+ كود زيستي) در تنش خشكي شديد عملكرد دانه بيشتري را نسبت به ساير تيمارهاي كودي توليد نمود. اثر متقابل آبياري در نوع كود روي صفات محتواي رطوبت نسبي، ميزان كلروفيل كل و پرولين معني‌دار بود (1%p amp;lt;). از نظر صفت محتوي رطوبت نسبي برهمكنش آبياري معمول و كود زيستي (63/85 درصد)، از نظر ميزان كلروفيل كل برگ برهمكنش آبياري معمول و 100 درصد كود شيميايي فسفري (517/1 ميلي‌گرم در گرم برگ تر برگ) و از نظر ميزان پرولين برهمكنش تنش خشكي شديد و 100 درصد كود شيميايي فسفري (372/3 ميلي‌گرم در گرم برگ تر برگ) بيشترين مقدار را داشتند. نتايج ضرايب همبستگي مشخص نمود عملكرد محصول همبستگي مثبت و معني‌داري با تعداد غلاف در بوته (825/0) و محتواي رطوبت نسبي (630/0) و همبستگي منفي و معني‌داري با درصد پروتئين دانه (609/0 ) و ميزان پرولين (638/0 ) داشت. در كل مي‌توان از ديدگاه كاهش مصرف كود شيميايي به منظور حفظ محيط زيست و پايين آوردن هزينه‌هاي اقتصادي، سطح 50 درصد كود شيميايي فسفري به همراه كود زيستي براي گياه عدس توصيه كرد.