ارزيابي اثر عوامل مختلف زراعي و اجتماعي بر عملكرد نخود (Cicer arietinum L.): مطالعه موردي استان كرمانشاه دهستان سنجابي

به‌منظور بررسي اثر برخي عوامل تأثيرگذار بر عملكرد نخود (Cicer arietinum L.) ديم، آزمايشي به‌صورت پيمايشي با نمونه برداري از 85 مزرعه نخود در سال زراعي 941393 در سه روستا واقع در دهستان سنجابي شهرستان روانسر استان كرمانشاه انجام شد. به منظور جمع‌آوري داده‌ها از دو روش الف) تكميل پرسش‌نامه توسط كشاورزان صاحب هر مزرعه و ب) نمونه‌برداري مستقيم از مزرعه، استفاده شد. اطلاعات مستخرج از پرسشنامه شامل روش خاكورزي، تاريخ كاشت، روش كاشت، تراكم كاشت، نوع رقم، تناوب زراعي، مديريت علف‌هاي هرز، تاريخ برداشت همچنين عوامل اجتماعي شامل سن، سطح سواد، مساحت اراضي كشاورز و نوع روستا بودند. نمونه‌برداري از مزراع نيز قبل از برداشت به‌صورت تصادفي در شش نقطه از هر مزرعه با استفاده از كوادرات به ابعاد 1×1 متر انجام شد. نتايج نشان داد كه عملكرد نخود بسته به نوع مديريتي زراعي و عوامل اجتماعي تفاوت معني‌داري را نشان داد. بر اين اساس، انجام دو بار خاكورزي قبل از كشت، استفاده روش‌هاي مكانيزه كاشت، مديريت علف‌هاي هرز و همچنين انتخاب تاريخ كاشت و برداشت مناسب، به‌ترتيب 7/21، 3/17، 1/20، 7/16 و 0/15 درصد باعث افزايش معني‌دار عملكرد نخود در منطقه مورد مطالعه شد. علاوه بر اين، دو عامل سطح سواد و سابقه كشاورز نيز به عنوان عوامل مهم در افزايش عملكرد محصول و كاهش علف‌هاي هرز مطرح بودند. به‌طوري‌كه با افزايش تجربه كشاورزان عملكرد نخود نيز 2/25 درصد افزايش پيدا كرد. همچنين كشاورزان با سطح سواد بالا و پائين در مقايسه با كشاورزان با سطح سواد متوسط، 9 درصد عملكرد بيشتري را برداشت كردند كه به نظر مي‌رسد علت اين امر عدم تمركز كشاورزان با سطح سواد متوسط بر فعاليت‌هاي كشاورزي باشد. همچنين سكونت در مقايسه با عدم سكونت در روستا نيز با افزايش احتمال توجه كشاورز به عمليات داشت، افزايش 21 درصدي عملكرد نخود را به دنبال داشت. بطور كلي مي‌توان بيان داشت كه بررسي عوامل مؤثر بر توليد محصولات زراعي در شرايط واقعي، مي‌تواند با افزايش آگاهي در مورد اثر هر يك از اين عوامل، مديريت بهتر بخش كشاورزي را به همراه داشته باشد.