ارزيابي اقتصادي تناوب‏هاي زراعي در كشاورزي حفاظتي منطقه معتدل سرد مشهد

اين مطالعه با هدف ارزيابي اقتصادي دو تناوب زراعي و در قالب كشاورزي حفاظتي انجام شد. آزمايش‏هاي هر تناوب زراعي با استفاده از طرح كرت‏هاي خرد شده در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي و با سه تكرار، در ايستگاه تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان خراسان رضوي در 5 سال متوالي انجام شد. تيمارهاي آزمايش، شيوه‏هاي مختلف خاك­ورزي در سه سطح شامل: شيوه متداول خاك‏ورز ي (شخم + ديسك + تسطيح + كاشت با بذركار)، شخم كاهش يافته (چيزل پكر يا ديسك سبك + كاشت با بذركار) و بدون شخم (كاشت مستقيم با بذركار) در كرت­هاي اصلي و مديريت بقاياي گياهي در سه سطح بدون بقايا، حفظ 30% بقايا و حفظ 60% بقاياي محصولات مختلف دركرت‏هاي فرعي قرار داده شدند. سيستم تناوب زراعي رايج اين منطقه شامل گندم (Triticum aestivum L.) ذرت (Zea mays L.) گندم خربزه (Cucumis amp;nbsp;melo L.) گندم و سيستم تناوب زراعي پيشنهادي يا پايدار شامل گندم كلزا (Brassica napus L.)گندمشبدر ايراني (Trifolium resupinatum L.) گوجه‏فرنگي (Solanum lycopersicum L.) گندم هر كدام بصورت جداگانه با استفاده از روش بودجه‌بندي جزئي مورد بررسي اقتصادي قرار گرفت. اطلاعات مورد نياز شامل ميزان و ارزش نهاده‏هاي استفاده شده در مراحل كاشت، داشت، برداشت و محصولات حاصل شامل محصول اصلي و كاه و كلش بود. نتايج نشان داد كه منفعت خالص تناوب پايدار در مجموع، بيش از دو برابر منفعت خالص تناوب رايج است. در تناوب زراعي رايج تيمار شخم متداول با حفظ 30% بقاياي گياهي با منفعت خالص 246371580 ريال و نرخ بازده 437 درصد بيشترين منفعت خالص و نرخ بازده را داشت. در صورتي‌كه در نظام تناوب زراعي پايدار تيمار بدون شخم و بدون بقايا با منفعت خالص 450020790 ريال بيشترين درآمد و كمترين هزينه را داشت. خالص ارزش توليد هر متر مكعب آب در تناوب پايدار amp;nbsp; 56159 ريال و در تناوب جاري 27157 ريال بود. اين نتايج نشان داد، تناوب زراعي كه كشاورزان استفاده مي‏كنند از نظر اقتصادي توجيهي براي بكارگيري كشاورزي حفاظتي ندارد، اما اگر تناوب زراعي تغيير كند در آن صورت كشاورزي حفاظتي در قسمت حذف ماشين‏آلات آماده سازي زمين، اقتصادي است، اما تمايلي به حفظ بقايا ندارد.