برآورد سهم نسبي عوامل بهنژادي و به¬زراعي در افزايش عملكرد در نظام¬هاي توليد گندم (.Triticum aestivum L) كشور

به منظور تفكيك سهم عوامل به‌نژادي و به‌زراعي و ارزيابي روند تغييرات آنها داده‌هاي توليد، سطح زير كشت و عملكرد گندم (.Triticum aestivum L) آب كشور در طي دوره 40 ساله 901350 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. ميزان توليد گندم در طي اين دوره با متوسط رشد سالانه حدود 8 درصد 25/3 برابر شده درحالي‌كه ميانگين رشد سطح زير كشت تا پايان دهه 70 در حدود 8/2 درصد در سال بوده و در طي دهه 80 بطور متوسط سالانه 1 درصد كاهش يافته است. عملكرد گندم نيز بطور متوسط سالانه 58 كيلوگرم در هكتار (5/3 درصد در سال) افزايش داشته است البته نتايج نشان داد كه نوسان سالانه آب و هوايي در طي دوره تحت بررسي باعث شده تا نرخ رشد عملكرد 21 درصد كمتر از مقدار قابل حصول آن باشد. در طي اين دوره 40 ساله ميانگين سهم عملكرد و سطح زير كشت در توليد به ترتيب 56 و 44 درصد بوده و برآورد مي‌شود كه در دهه 90 سهم عملكرد تا 70 درصد افزايش يابد. پتانسيل ژنتيكي عملكرد ارقام گندم در فاصله سال‌هاي 901347 سالانه در حدود 57 كيلوگرم در هكتار افزايش يافته كه معادل 18/1 درصد در سال مي‌باشد. بر اساس نتايج اين تحقيق در طي دوره تحت بررسي 8/34 درصد از رشد سالانه عملكرد گندم آبي كشور مربوط به عوامل به‌نژادي (اصلاح ارقام) و بقيه مربوط به عمليات به‌زراعي بوده است. سهم كودهاي شيميايي نيتروژني و فسفره در رشد عملكرد گندم به ترتيب 4/25 و 8/8 درصد برآورد شد و ساير عمليات به‌زراعي سهمي معادل 31 درصد در افزايش سالانه عملكرد گندم كشور داشتند. البته سهم عوامل به‌نژادي و به‌زراعي در طي اين دوره 40 ساله متغير بوده و بالاترين سهم عوامل ژنتيكي و كودهاي شيميايي در عملكرد مربوط به دهه 70 مي‌باشد.