تأثير تنش خشكي و اسيد هيوميك بر رشد، عملكرد و شكر توليدي چغندرقند (Beta vulgaris L.)

با توجه به قرار گرفتن ايران در اقليم خشك و نيمه‏خشك جهان، توجه به اثرات تنش رطوبتي بر رشد گياه چغندرقند ضروري به نظر مي‌رسد. اسيد هيوميك مي‌تواند به‌طور مستقيم، اثرات مثبتي بر رشد گياه بگذارد. رشد قسمت هوايي و ريشه گياه چغندرقند (Beta vulgaris L.) توسط اسيد هيوميك تحريك مي‌شود، ولي اثر آن روي ريشه، برجسته‌تر است، حجم ريشه را افزايش داده و باعث اثربخشي سيستم ريشه مي‌گردد. آزمايش به‌صورت كرت‌‌هاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌‌هاي كامل تصادفي در چهار تكرار در مزرعه پژوهشي دانشگاه شهركرد با عرض جغرافيايي 32 درجه و 21 دقيقه شمالي و طول جغرافيايي 50 درجه و 49 دقيقه شرقي و ارتفاع 2050 متر از سطح دريا در سال 1394 انجام شد. تيمارها شامل چهار سطح مختلف تنش خشكي شامل حفظ رطوبت خاك در حد 100 % ظرفيت زراعي (بدون تنش)، حفظ رطوبت خاك در حد 85 % ظرفيت زراعي (تنش ملايم)، حفظ رطوبت خاك در حد 70 % ظرفيت زراعي (تنش متوسط) و حفظ رطوبت خاك در حد 45 % ظرفيت زراعي (تنش شديد) به‌عنوان عامل اصلي و كاربرد چهار سطح مختلف اسيد هيوميك به صورت پودر HUMAX95%WSG (شركت بازرگان كالا) به نسبت‌هاي صفر، 2، 4 و 6 كيلوگرم در هكتار) ) به‌صورت محلول‌پاشي در سه مرحله شامل مرحله چهار برگي، هشت برگي (پس از وجين) و شانزده برگي (پس از دومين مرحله خاك‌دهي) به عنوان عامل فرعي، اجرا شد. وزن شاخساره از ابتداي اندازه‌گيري‌ها روند افزايشي داشت ولي محدوديت آب باعث كاهش شيب افزايش وزن شاخساره شد و اين كاهش شيب باعث شد تا در نهايت در تيمارهاي تنش خشكي، حداكثر وزن شاخساره نسبت به تيمار شاهد، كاهش يافت. در همه سطوح آبياري و غلظت‌هاي اسيد هيوميك، شاخص سطح برگ تا اواسط فصل رشد روند افزايشي داشت و پس از آن نسبت به نيمه اول فصل رشد با شيبي ملايم‌تر، شروع به كاهش كرد. كاربرد اسيد هيوميك باعث افزايش عملكرد ريشه شد و با افزايش مقدار اسيد هيوميك، عملكرد ريشه نيز روند افزايشي نشان داد به نحوي كه در هر سطح تيمار آبياري، بيشترين عملكرد ريشه از تيمار 6 كيلوگرم در هكتار اسيد هيوميك و كمترين عملكرد ريشه از تيمار عدم كاربرد اسيد هيوميك به دست آمد. كاهش آب مصرفي در تيمارهاي 85، 70 و 45 درصد ظرفيت زراعي به ترتيب باعث كاهش 5/0، 5/0 و 3/1 درصدي محتواي قند نسبت به تيمار شاهد شد. همچنين كاربرد 2 و 6 كيلوگرم در هكتار اسيد هيوميك به ترتيب باعث 1/0 و 5/1 درصد كاهش محتواي قند شد، در حالي­كه كاربرد 4 كيلوگرم اسيد هيوميك تأثيري بر محتواي قند نداشت. كاربرد اسيد هيوميك باعث افزايش عملكرد ريشه شد به نحوي­كه در تيمارهاي كاربرد 2، 4 و 6 كيلوگرم در هكتار اسيد هيوميك، نسبت به تيمار عدم استفاده اسيد هيوميك، عملكرد ريشه به ترتيب 6/41، 8/84 و 5/110 درصد افزايش نشان داد. كاربرد 6 كيلوگرم در هكتار اسيد هيوميك در زراعت چغندرقند قابل توصيه مي‌باشد.