برآورد و پهنه¬بندي تاريخ مناسب كشت گندم ديم(Triticum aestivum L.) بر اساس سطوح مختلف احتمال وقوع بارش پاييزه در استان گلستان

با توجه به وابستگي شديد تاريخ مناسب گندم ديم amp;nbsp;(Triticum aestivum L.)به وقوع بارش­هاي پاييزه و نوسان آن در سال­هاي مختلف، پژوهش حاضر با هدف برآورد تاريخ مناسب كشت گندم ديم در استان گلستان با استفاده از داده­هاي بارش روزانه 57 ايستگاه هواشناسي در دوره آماري مشترك 13951370 در پنج سطح احتمال وقوع 25، 50، 75، 85 و 95 درصد انجام شد. تاريخ كشت بر اساس وقوع اولين بارش برابر و بيشتر از 25 ميلي­متر طي يك دوره 10 روزه متوالي در ماه آذر انتخاب گرديد. به منظور بررسي صحت نتايج و اعتبارسنجي نتايج، از يافته­هاي پژوهش­هاي مختلف كه در مقياس مزرعه در استان گلستان انجام شده بود، استفاده شد. نتايج نشان داد كه تاريخ مناسب كشت گندم ديم در نيمه جنوبي استان زودتر از نيمه شمالي مي­باشد. سطح احتمال بر تاريخ كشت تأثير معني­دار داشت، ولي اثر ايستگاه بر آن معني­دار نبود. اختلاف آماري بين تمام سطوح احتمال وقوع معني­دار بود به طوري‌كه سطح احتمال 25 و 95 درصد به ترتيب نشان‌دهنده زودترين و ديرترين تاريخ مناسب كشت گندم در استان گلستان بود. در ايستگاه­هاي مختلف استان، تاريخ كشت مناسب گندم ديم با احتمال وقوع 25 درصد بين اول تا 10 آذر، با احتمال وقوع 50 درصد بين اول تا 22 آذر، با احتمال وقوع 75 درصد بين 3 آذر تا 13 دي، با احتمال وقوع 85 درصد بين 11 آذر تا 25 دي و با احتمال وقوع 95 درصد بين 21 آذر تا 30 دي قرار داشت. با افزايش سطح احتمال پنجره تاريخ كشت در سطح استان طولاني­تر گرديد به گونه­اي كه اختلاف تاريخ كشت مناطق مختلف استان در سطح احتمال 25 درصد 10 روز و در سطح احتمال 95 درصد 40 روز ه دست آمد. بر اساس نتايج، كاهش اندك ريسك زراعت (افزايش احتمال وقوع بارش مناسب از 25 به 50 درصد) با تأخير تاريخ كشت گندم به مدت چند روز امكان­پذير است در حالي است كه كاهش بيشتر ريسك زراعت (افزايش احتمال وقوع بارش مناسب به 75، 85 و 95 درصد) از طريق تأخير تاريخ كشت به ميزان چند دهه مقدور خواهد بود. صحت­سنجي و اعتبارسنجي نتايج پژوهش حاضر با نتايج پژوهش­هاي مزرعه­اي و ميداني، ضمن تائيد دقت قابل قبول پيش­بيني تاريخ مناسب كشت بر اساس معيار معرفي شده، نشان داد كه كشاورزان استان با درك صحيح از نقش بارش پاييزه در استقرار بوته و عملكرد محصول، تاريخ كشت گندم را با سطح احتمال بالايي درست انتخاب مي­نمايند.