مستندسازي فرآيند توليد و تحليل عوامل محدودكننده عملكرد ارقام اصلاح‌ شده برنج (Oryza sativa L.) به روش CPA در منطقه نكا

كمي‌سازي خلاء عملكرد برنج (Oryza sativa L.) براي دانستن امكان رسيدن به عملكرد بالاتر و برنامه‌ريزي‌هاي مناسب ضرورت دارد. بنابراين، اين پژوهش با هدف مستندسازي فرآيند توليد و برآورد خلاء عملكرد برنج مرتبط با مديريت زراعي ارقام اصلاح شده برنج در منطقه نكا واقع در استان مازندران انجام شد. به اين منظور در اين پژوهش كليه عمليات‌ مديريتي انجام شده از مرحله تهيه بستر بذر تا برداشت در 100 مزرعه از طريق مطالعات ميداني طي سال‌هاي 1394 و 1395 ثبت شد. نتايج نشان داد كه از حدود 150 متغير مورد بررسي، مدل نهايي با هشت متغير مستقل انتخاب شد. در مدل عملكرد، متوسط و حداكثر عملكرد به‌ترتيب 7194 و 9241 كيلوگرم در هكتار تخمين زده شد. متوسط و حداكثر عملكرد مشاهده شده در مزرعه نيز برابر 7178 و 8200 كيلوگرم در هكتار بود. كل خلاء عملكرد تخمين زده شده برابر 2047 كيلوگرم در هكتار بود. ميزان افزايش عملكرد مربوط به متغيرهاي تناوب زراعي و بذر گواهي شده به ترتيب برابر 111 و 141 كيلوگرم در هكتار بود. مقدار افزايش عملكرد مربوط به اثر كود سرك و پتاسيم مصرفي نيز به‌ترتيب برابر 327 و 674 كيلوگرم در هكتار معادل 16 و 33 درصد از كل خلاء عملكرد بود. همچنين، ميزان افزايش عملكرد مربوط به متغير مصرف نيتروژن بعد از گلدهي و محلول‌پاشي ريزمغذي‌ها به‌ترتيب برابر 324 و 214 كيلوگرم در هكتار معادل 16 و 10 درصد از كل خلاء عملكرد بود. ميزان خسارت عملكرد ناشي از دو متغير پيش‌كاشت كلزا و تاريخ بذرپاشي در خزانه به‌ترتيب برابر دو و 11 درصد از كل افزايش عملكرد (34 و 223 كيلوگرم در هكتار) بود. بنابراين، بر اساس برازش رابطه بين عملكرد مشاهده شده و عملكرد پيش‌بيني شده مي‌توان بيان كرد كه دقت مدل (معادله توليد) مناسب بوده و مي‌تواند براي برآورد ميزان خلاء عملكرد و تعيين سهم هر يك از متغيرهاي محدود‌ كننده عملكرد به‌كار گرفته شود. لذا، مديريت زراعي هشت متغير وارد شده در معادله توليد در مزارع كشاورزان مي‌تواند منجر به افزايش عملكرد و كاهش خلاء عملكرد شود.