ارزيابي بهره وري آب در زراعت چغندرقند (Beta vulgaris L.) در سامانه هاي آبياري نشتي و كلاسيك در استان همدان

اندازه گيري و تحليل شاخص هاي بهره وري توليد به ويژه آب در بخش كشاورزي بسيار مهم بوده و از جايگاه خاصي برخوردار است. هـدف از اين تحقيق اندازه گيري و مقايسه بهره وري آبياري در دو روش آبياري نشتي و كلاسيك در محصول چغندرقند (Beta vulgaris L.) در استان همدان مي باشد. بدين منظور تعداد 48 بهره بردار انتخاب و سپس داده هاي لازم از طريق مصاحبه و تكميل پرسشنامه جمع آوري گرديد در اين مطالعه سه نوع شاخص مختلف بهره وري آب شامل عملكرد از هر واحد حجم آب، سود ناخالص از هر واحد حجم آب و سود خالص از هر واحد حجم آب مورد استفاده قرار گرفت. نتايج نشان داد كه متوسط مصرف آب در سيستم آبياري نشتي به ميزان 23.1 درصد بيش از آبياري كلاسيك است. هزينه توليد چغندرقند در تمام شهرستان‌هاي مورد بررسي استان همدان در سيستم آبياري نشتي كمتر از كلاسيك به دست آمد. بر اساس نتايج حاصله ميزان بهره‌وري فيزيكي آب در سامانه آبياري كلاسيك (6.85 كيلوگرم به ازاي يك متر مكعب آب) بيشتر از نشتي (4.71 كيلوگرم به ازاي يك متر مكعب آب) بود. در بين شهرستان‌هاي مختلف استان همدان نيز بالاترين بهره وري فيزيكي و اقتصادي آب در مزارع چغندرقند در شهرستان هاي نهاوند و فامنين و كمترين بهره‌وري در شهرستان اسدآباد مشاهده شد. به طور كلي مي توان نتيجه گرفت كه كشاورزان از نگاه بهره وري آب در روش آبياري كلاسيك در مقايسه با روش نشتي از لحاظ مصرف آب منطقي عمل مي كنند، بطوريكه شاخص بهره وري اقتصادي آب در سامانه آبياري كلاسيك (11077 ريال بر متر مكعب) به ميزان 62.7 درصد بيشتر از روش آبياري نشتي (6805 ريال بر متر مكعب) برآورد گرديد. ليكن تلفات آب در نتيجه تبخير و بادبردگي در سامانه هاي باراني بايد مورد توجه باشد.