بازتاب‌ آموزه‌هاي بزه‌ديده‌شناسي علمي در سياست‌ جنايي تقنيني ايران

The study of the reflection of scientific victimology teachings in Iranian Legislative criminal policy

بزه‌ديده‌شناسي علمي، نخستين رويكرد در بزه‌ديده‌شناسي است كه به مطالعه خصوصيات شخصيتي بزه‌ديدگان و نقش سببي و عليّ آنان در ارتكاب جرم مي‌پردازد. بر اساس اين رويكرد خصوصيات زيستي، رواني، اجتماعي و ساير اوضاع و احوال پيراموني بزه‌ديده و رابطه‌اش با بزهكار نقش مهمي در فرايند گذار از انديشه به عمل مجرمانه ايفاء مي‌كند. بنابراين شناسايي اين ويژگي‌ها و ساير اوضاع و احوال ماقبل جنايي و انواع رابطه بزه‌ديدگان با بزهكاران و مديريت و كنترل آنها نقش مهمي در پيشگيري اوليه، ثانويه و ثالثه از بزه ديدگي و بزهكاري ايفا مي‌كند. حال با توجه به اين آموزه‌ها، مسأله اصلي اين پژوهش اين است كه سياست جنايي تقنيني ايران تا چه اندازه اين آموزه‌ها را در فرايند قانونگذاري مورد توجه قرار داده است و چه ايرادهايي بر رويكرد قانونگذار از اين جهت وارد است؟ يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد كه اين آموزه‌ها از جهت پيش بيني مقررات ناظر بر تعديل يا حذف مسئوليت كيفري مرتكب بر مبناي تقصير بزه ديده و حمايت هاي كيفري تشديدي و يا افتراقي از بزه ديدگان آسيب پذير و ممنوعيت برقراري ارتباط ميان بزهكار و بزه ديده در موارد خاص، (در حقوق كيفري) و وضع مقررات پيشگيرانه بزهديده مدار و موقعيت محور (درحقوق پيشگيري)، سياست جنايي ايران را به صورت نسبي تحت تأثير قرار داده است. اين مقاله با روش توصيفي – تحليلي به بررسي انتقادي ميزان تأثيرگذاري و بازتاب اين آموزه‌ها در قلمروهاي فوق پرداخته است.

Scientific victimology is a primary approach to victimology that studies the personality features of victims and their causative roles in committing crime. According to this approach the biological, psychological and sociological characteristics of victims and their relationships with perpetrators and other pre-criminal situations play an important role in acting out process. Therefor the identifying of these characteristics, relationships and other precriminal situations and administrating of them has sufficient role in primary, secondary and tertiary victimization. So, the main issue of this research is that to what extent the Iranian legislative criminal policy has payed attention to these teachings and what are it’s critics form this point of view? The findings of this research shows that these teachings have affected partly the Iranian legislative criminal policy regarding the comparative criminal liablity, enacting criminal regulations on aggravating and differentioal penal protections from vulnerable victims and on prohibition of the relationship between the offender and victim in certain cases ( in criminal Law) and passing victim-based and situational preventive Laws(in preventive law). This article, using descriptive-analytical method, considers critically the extent of these teaching’s impact on two these areas.