تقريرهاي ابن سينا از برهان امكان و وجوب

Ibn Sinas’ accounts of possibility and necessity argument and the Fallacy of composition

از براهين مشهور در اثبات وجود خداوند، برهان وجوب و امكان است، كه براي اولين بار توسط ابن‌سينا در آثارش تقرير شده است. نقدهايي اين برهان در جهان اسلام و جهان غرب از سوي بعضي از متفكران از جمله غزالي، ابن‌رشد، ملاصدرا، هيوم، كانت، راسل و...وارد شده است. از نقدهاي وارده بر آن، اين ادعا است كه در آن به وجود مستقل و حقيقي براي مجموعه موجودات جهان قائل شده و از اين منظر دچار مغالطة تركيب شده است. اين نقد در هردو حوزه اسلامي و غربي مطرح مي‌باشد. ملاصدرا معتقد است كه تقرير شيخ اشراق از اين برهان دچار چنين اشكالي است. با بررسي مشخص مي‌شود كه تقرير ابن‌سينا و شيخ اشراق و حتي تقرير صدرالمتالهين داراي إشكال قائل شدن به وجود مستقل براي مجموعة جهان مي‌باشد، اما برخلاف نظر غزالي و راسل و ديگران هيچ كدام منجر به مغالطة تركيب نمي‌شود. اين نوشتار درصدد تبيين اين موضوع است.

One of the well-known arguments for the existence of God is “the Argument from Necessity and Possibility”. It was Avicenna who first, in his works, formulated this argument. This argument has been criticized by Gazzali, Averroes, Molla Sadra, Hume, Kant, Russell and… in the world of Islam and in the west. One of critiques, that be accounted in the both Islamic world and west world, is that the whole of world has an independent and real being and this matter leads to the fallacy of composition. Mulla Sadra beliefs that Sikh Ishragh’s account of this argument has this problem. We can, by exactly, understand that accounts of Sikh Ishragh and Avicenna and also Mulla Sadra have this problem but have not the fallacy of composition. This article seeks to make clear, these objects extensively