موضع سهروردي در باب منطق؛ دگرديسي بنيادين از سنت ارسطويي

Suhrawardī’s View of the Logic; A Fundamental Variation from Aristotelian School

در انديشۀ سهروردي منطق برخلاف سنت ارسطويي طريقيت خود را نسبت به شناخت از دست مي دهد و جايگاه منطق به بعد از تحقق حكمت موكول ميشود. سنت ارسطويي، تمام دانش آدمي را بجز مبادي شناخت به حيطۀ شناخت حصولي وارد ساخته و معرفت را امري نظري تلقي ميكند؛ اما شيخ‌اشراق با حضوري دانستن شناخت، آن را از حيطۀ تفكر مفهومي و حصولي بيرون ميكشد و شناخت را در گام نخست پيشانظري تصور مينمايد. سهروردي حكمت را نخست از طريق شهود بدست مي‌آورد و سپس براي آن برهان اقامه مينمايد. وي با چرخشي بنيادين تفكر مفهومي را بر پايۀ تفكر حضوري استوار ميسازد و ساحت حضور را معيار ساحت حصول قرار ميدهد و با اين تلقي، برخلاف جهت انديشه ارسطويي قدم برمي دارد و تلقي ارسطويي را مبني بر اينكه تفكر حصولي معيار هرگونه انديشه يي است نقض مي نمايد.

In contrast to Aristotelian tradition, in Suhrawardī’s philosophy, logic loses its instrumentality regarding knowledge and its place is established after the realization of wisdom. Aristotelian philosophy includes the whole human knowledge, except the principles of knowledge, within the domain of acquired knowledge and considers knowledge to be a theoretical affair. However, through acknowledging the presential nature of knowledge, Suhrawardī extracts it from the realm of conceptual and acquired thought and maintains that it is primarily pre-theoretical. He initially attains wisdom through intuition and then adduces some arguments for it. Then, by a fundamental turn, he argues that conceptual thought is based on presential thought and emphasizes that the realm of presence is the criterion for the realm of acquisition.