اعتبار شروط يك طرفه تعيين صلاحيت داوري، در داوري تجاري بين المللي

Validity of Unilateral Jurisdiction Clauses in the International Commercial Arbitration

امروزه ارجاع اختلافات به داوري، از شيوه‌هاي مرسوم در حل اختلافات تجاري است. از جمله شروطي كه در قراردادهاي تجاري بين‌المللي گنجانده مي‌شود، شروطي است كه از آن تحت عنوان شروط يك‌طرفه، تلفيقي يا اختياري يا نامتقارن مربوط به صلاحيت ياد مي‌شود و منظور از اين شروط اين است كه داوري و دادگاه، با هم در اختيار يكي از طرفين باشد تا با توجه به اينكه كدام شيوه حل‌و‌فصل اختلاف بهتر منافع وي را تأمين مي‌كند و تضمين بيشتري براي اجراي رأي عليه دارايي‌هاي طرف مقابل دارد، مرجع صالح به رسيدگي را تعيين كند. موضوع اصلي اين مقاله، بررسي فرضي است كه در آن هر دو طرف امكان رجوع به دادگاه را دارند، اما يكي از آن‌ها مي‌تواند موضوع را اجباراً به داوري ارجاع دهد كه از اين مورد به شرط يك‌طرفه تعيين صلاحيت داوري ياد مي‌شود. بررسي رويه‌ قضايي در كشورهاي مختلف در اين خصوص نشان‌دهنده وجود اختلاف‌نظر شديد ميان دادگاه‌ها در حوزه‌هاي قضايي مختلف است. در حالي‌ كه برخي دادگاه‌ها در آراي خود، يا رأي به بي‌اعتباري اين شروط داده‌اند يا اعلام كرده‌اند كه اين شروط، نقص اساسي دارند، برخي ديگر از دادگاه‌ها با احترام به توافق طرفين، اين شروط را معتبر و لازم‌الاجرا دانسته‌اند. بر اين اساس در اين مقاله، ضمن بررسي دلايل مربوط به بي‌اعتباري اين شروط، به بيان نظريه‌اي پرداخته مي‌شود كه قائل به صحّت اين شروط است مگر اينكه مغايرت آن‌ها با نظم عمومي، عدالت معاوضي، اصل تقابل تعهدات يا قاعده انصاف باشد. البته هركدام از اين دلايل، متناسب با قانون حاكم بر قرارداد، مانع از صحّت اين شروط خواهد بود.

Today, referring to arbitration is a common practice in commercial dispute resolution. One of the conditions incorporated into arbitration agreements is a condition called unilateral, one-sided, optional, asymmetrical and hybrid arbitration clause. The purpose of such a condition is to make both arbitration and judicial proceedings available to the parties so that they can choose the one which best meets their benefits and has more guarantees to enforce a judgment against the other party’s assets. A review of case law in different jurisdictions reveals significant disagreement among courts. While a number of courts have declared such conditions to be either invalid or of essential deficiency, other courts, respecting the parties’ agreement, have treated them as valid and enforceable. Accordingly, in this article, in addition to a review of the reasons for invalidity of these conditions, a theory is studied which considers these conditions valid unless inconsistent with public order, commutative justice, equity or mutuality of obligations. Of course, each of these reasons, in accordance with the applicable law governing the contract will prevent the validity of these clauses.