روند تغييرات و تأثير عوامل نگرش، علاقه و خودپندارۀ رياضي دانشآموزان پايۀ هشتم بر عملكرد رياضي بر مبناي مطالعات تيمز (از سال 2003 تا 2015)

The Effects of 8th Graders’ Attitude, Interest, and Math Self-Concept on their Math Performance in TIMSS 2003-2015: A Trend Study

براي بررسي روند تغييرات و نقش متغيرهاي خودپنداره، نگرش و علاقه به رياضي بر عملكرد 21082 دانشآموز پايۀ هشتم كه در چهار مطالعۀ ادواري تيمز (2003، 2007، 2011 و 2015) شركت داشتند از تحليل عاملي تأييدي، اندازههاي اثر و مدل­‌يابي معادلات ساختاري استفاده شده است. يافته‌ها نشان داد كه تغييرات هر سه متغير با تغييرات عملكرد رياضي ناهمسوست. به طوري‌كه در فاصلۀ سالهاي 2003 تا 2007 متوسط نمرۀ رياضي كاهش يافته، ولي متوسط خودپنداره و نگرش نسبت به رياضي افزايش يافته است. در فاصلۀ سالهاي 2007 تا 2011 متوسط نمرۀ رياضي افزايش يافته، ولي متوسط خودپنداره و علاقه نسبت به رياضي كاهش يافته است. در فاصلۀ سالهاي 2011 تا 2015 با وجود افزايش متوسط نمرۀ رياضي، متوسط خودپنداره، نگرش و علاقه به رياضي كاهش يافته است. تغييرات نگرش در اين مدت بسيار جزئي است. نتايج مدل­‌يابي معادلات ساختاري نشان داد كه خودپندارۀ رياضي به صورت مستقيم و غيرمستقيم عملكرد رياضي دانش‌آموزان را پيش‌بيني ميكند. پس از آن به ترتيب، علاقه و نگرش به رياضي در تبيين عملكرد رياضي دانش‌آموزان سهم دارند. براساس يافته‌ها، نگرش و علاقه به رياضي اثر منفي بر عملكرد رياضي دارند. بررسي دلايل اثر منفي نگرش و علاقه به رياضي بر عملكرد رياضي نياز به مطالعات چندجانبۀ روانشناختي و جامعه شناختي دارد. از سويي نيز، به دليل اهميت نقش نگرش در يادگيري، علل كاهش نگرش به رياضي و سهم ناچيز آن در عملكرد رياضي دانش‌آموزان بايد مورد توجه و شناسايي قرار گيرد.

To determine the effects of self-concept, attitude, and interest on the math performance of 21082 eight graders participating in four TIMSS studies from 2003-2015, and the trend of these effects, factor analysis, effect size, and structural modeling were utilized. Findings indicate that self-concept can predict math performance, both directly and indirectly, followed by interest and attitude. However, the latter two have a negative impact on performance which calls for further studies to determine the reasons. As for the trends of these effects, data analyses show that the changes in performance, and in the three variables, are not unidirectional. From 2003 to 2007, despite an increase in self-concept and attitude scores, the average performance score has decreased. Within the 2007-2011 period the performance score has increased while the scores on self-concept and interest in math have decreased. Within the third interval, in spite of increase in performance score, the scores on all three other variables show a decrease.