مباني قرآني و روايي مسئوليت مدني قاضي و جريان آن در قوانين موضوعه

Quranic and Traditional Principles of Judge’s Civil Responsibility and its Stream in Positive Law

در اين مقاله به مباني قرآني و روايي مسئوليت مدني قاضي ناشي از اشتباه و تقصير پرداخته شده است. با عنايت به منصب مهم قضاء كه در راستاي احقاق حق جامعه و اشخاص تأسيس شده است، از ديدگاه فقه و حقوق قاضي بايستي شرايط ويژه‌اي داشته باشد تا بتواند رسالت خود را در جهت تحقق عدالت فردي و اجتماعي ايفاء نمايد و به منظور دستيابي به اين مهم دستگاه قضائي نيازمند قضات و دادرسان مطلع به مباني فقهي و حقوقي موضوعات و احكام، مستقل و داراي مصونيت كافي است كه فارغ از هرگونه اهداف و اغراض شخصي صرفاً بر اساس قانون و قسط و عدل به حل و فصل دعاوي و خصومت بپردازد ولي در عين اين مصونيت و استقلال به منظور جلوگيري از خودرأيي و خودمحوري و انحراف احتمالي قاضي، مسئوليت وي در نظام حقوقي اسلام به استنباط از قرآن و روايات پيش بيني شده است تا ايشان پاسخگوي تصميمات ناشي از اشتباه و تقصير خود در قبال افراد متضرر از اين تصميم باشد تا اميد و انتظار جامعه از دستگاه قضائي مبدل به يأس نگردد.

The present paper studies Quranic and traditional civil responsibilities of judges due to their mistakes and faults. According to the important position of judgment which is based on administration of justice and right, a judge should have specific characteristics in order to play his vital role in administrating individual as well as social justice; to achieve this, judicial system needs informed and magistrate judges who are educated in legal and jurisprudence courses; they should be unbiased and judge only and only based on law, judge and equity. They also should be responsible for their mistakes and faults because of their decisions to prevent disappointment in juridical system.