عليت طبيعي، عليت متافيزيكي؛ اشتراك لفظي يا اشتراك معنوي (از نظر ملاصدرا)

Natural Causality and Metaphysical Causality: Homonymy or Polysemy in Mulla Sadra

عليت يكي از مهمترين مسائل فلسفي است كه در طول تاريخ سير تحول معنايي گسترده‌يي را تجربه كرده است. اين معنا گاهي در قالب تبيين تجربي و گاهي در قالب تبيين فلسفي ديده مي شود. گستردگي اين تحول، برخي متفكران را به اين باور سوق داده كه شكاف معنايي عميقي ميان عليت متافيزيكي و عليت طبيعي وجود دارد و رابطۀ ميان آن دو تنها از نوع اشتراك لفظي است. گسترش اين باور در ميان برخي فلاسفه و دانشمندان سبب شده است هرگونه هم سخني و هم‌انديشي ميان آنها غيرممكن تلقي شود و در نتيجه، راه تمام مطالعات تطبيقي در اين دو حوزه بطور كامل مسدود گردد. عليرغم اينكه حتي برخي از پيروان حكمت متعاليه نيز بر اين باورند، اما مباني فلسفي ملاصدرا هر گونه مرز و شكاف ميان اين دو حوزه را از ميان برچيده و آنها را ذيل يك معنا قرار ميدهد. بر اين اساس، ميتوان گفت عليت طبيعي صورت تنزّل يافتۀ عليت متافيزيكي است و از اين رهگذر هم‌انديشي و تعامل و تقرّب ميان اين دو حوزه، گريزناپذير خواهد بود

Causality is one of the most important philosophical problems which has undergone vast semantic changes in the course of history. This process has sometimes occurred in the mould of empirical explanation and sometimes in the mould of philosophical explanation. The vastness of such changes has led some thinkers to believe that there is a large semantic gap between metaphysical and natural kinds of causality, and the relationship between them is merely of the type of homonymy. The spread of this view among some philosophers and scholars has made any kind of agreement among them impossible. As a result, no comparative study can be carried out in these two fields concerning their shared concepts. Although some of the followers of the Transcendent Philosophy advocate the same view, the philosophical principles of Mulla Sadra have removed any kind of breach or borderline between these two fields and defines them in the same way. Accordingly, it can be claimed that natural causality is the degraded form of metaphysical causality and, thus, the unison of the two fields, their proximity to each other, and any interaction between them will be inevitable.