بررسي تفسيري آيات سجده فرشتگان بر حضرت آدم عليه السلام

A Commentary of the Verses on the Angles’ Prostration before Adam

خداوند در قرآن كريم جريان خلقت حضرت آدم(ع) را در آيات مختلفي بازگو نموده است. بخشي از اين آيات به موضوع سجده فرشتگان بر آن حضرت اختصاص يافته است كه قطعه‌اي زيبا، غرورآفرين اما مشكل از نظر تفسيري است، به‌ گونه‌اي‌ كه مفسران درباره چيستي و چگونگي سجده فرشتگان به بحث و بررسي پيرامون ديدگاه‌هاي مختلفي نظير: پيشاني بر زمين نهادن فرشتگان، خضوع و خشوع آنها و قرارگرفتن آدم به عنوان قبله‌گاه آنان، پرداخته‌اند. مفسران درباره اينكه شخص حضرت آدم(ع) يا نوع آدمي ـ و حضرت به عنوان نماينده ديگر انسان‌ها ـ مسجودٌ له فرشتگان بوده و نيز درباره اينكه در امر به سجده، خطاب شامل همه فرشتگان بوده است يا برخي از آنان، اختلاف نظر دارند. اين مقاله ضمن بررسي ديدگاه‌هاي فوق بر آن است كه امر به سجده در اين آيات، امر حقيقي است و اين امر براي تكريم و تعظيم شأن آدم انجام يافته است و فرشتگان براي امتثال فرمان خداوند جبين بر خاك نهاده‌اند.

God, in different verses of the holy Quran, has made known the course of Adam’s creation. A part of the verses includes those centering on the issue of angles’ prostration before Adam. These verses are included among the most beautiful and man-glorifying ones, however, difficult to be commented. That is why different commentators have differently interpreted the quality of Angle’s prostration including: laying down the forehead on the ground, greeting Adam with humility and respect or viewing Adam as Qiblih. Different commentators have disputed if Adam himself, as the sample of humankind, had been the subject of worship or the reference is made to the totality of humankind. Whether all angles are told to prostrate or some of them, is another case of difference among commentators. The current research, therefore, reviewing the aforesaid point of views, has postulated that references to prostration in these verses denotes the real act of prostration on the part of angles to pay honor to the dignity of humankind. So, to put this command (from the side of Allah) into effect, the angles have lied flat on the ground with their faces downward and their front heads on the floor.