ارزيابي سندي و نقد محتوايي گونه‌هاي روايي حَجَرالاسود ناظر به مسأله ميثاق ذر

Chain evaluation and Critical Analysis of the Content of the Narrations of Hajar al-Aswād Related to the Covenant of Zār

حَجَرالاسود با قرار‌گرفتن در يكي از اركان بيت‌الله و استحباب استلام، از قداستي خاص برخوردار است. شماري از روايات در منابع خاصه، با محوريت توصيف «حَجَرالاسود» و احكام آن، به خصوصياتي اشاره دارند كه از نظر انديشوراني مانند سيد مرتضي باعث بي‌اعتباري اين روايات‌ است؛ اما از نگاه انديشوران ديگر، اين روايات معتبر و داراي مفاهيمي قابل ‌تأييد‌ است. گونه‌اي از روايات حَجَرالاسود، فلسفه استلام را ميثاق بندگي توصيف كرده‌اند؛ و گونه‌‌اي ديگر، استلام را تجديد عهد با ميثاقي تأمل‌برانگيز به نام «ميثاق ذر» تصوير نموده‌‌اند. پژوهش حاضر بر آن است با شيوه توصيفي - تحليلي، ضمن ارزيابي سندي گونه‌هاي روايي حَجَر، با ملاك قراردادن قرآن، عقل و سنت معتبر، تحليلي نقّادانه نسبت به محتواي اين روايات ارائه دهد. از جمله نتايج اين تحقيق، آشكارشدن ردپاي راويان اسرائيلي همچون وهب بن‌منبه در اثبات خصوصيات فرا زميني براي حَجَرالاسود و نيز نشان‌دادن بي‌اعتباري روايات پيوند‌دهنده حَجَرالاسود با انديشه عالم‌ذر است. از پيامدهاي ناپسند اين دسته از روايات، تداوم منازعات بيهوده ميان علماي اسلام و تحريف فلسفه حقيقي استلام است.

Hajar al-Aswād has a special sanctification by being placed on one of the pillars of the house of God (Kāaba), and recommend of Istilām (touching of the Black Stone). A number of narratives, centered around the description of Hajar al-Aswād and its orders, refer to features that, in the opinion of thinkers such as Sayyid Murtadā, have led to the discrediting of these narratives, but according to some others are valid narratives and perceptible concepts. Some of the traditions of Hajar al-Aswād describe the philosophy of Istilām (touching) as covenant of servitude; and another type illustrate it as a renewal promise with a challenging covenant named «Covenant of the Zār».The present research is based on a descriptive-analytic method and using library resources, in addition to evaluating the chains of narrations, by validating the Qur'an, reason and authentic hadith, while chain evaluation of narratives species of Hajar, shows a critical analysis from the content of these narratives. One of the results of this study is the revealing of the traces of Israelite narrators such as Wahb ibn Munabbih, in proving the extra terrestrial qualities for Hajar al-Aswad, and showing the invalidity of the narrations linking the Hajar to the thought the universe of zār. From the disagreeable consequences of these narratives are the continuation of the vain conflicts between the scholars of Islam, and the distortion of the true philosophy of Istilām.