اصالت وجود از منظر محقق خفري

Muhammad ibn Ahmad (Mohaghegh) Khafri's Views on the Principality of Existence

محور نظام فكري حكمت متعاليه بر مبحث وجود به‌ ويژه اصالت وجود مي‌چرخد. نظري كه اكنون در مجامع علمي ـ فلسفي مشهور است، اين است كه اصالت وجود از ابداعات ملاصدرا است. سؤالي كه جستار حاضر دنبال مي‌كند، اين است كه آيا اصالت وجود، ريشه در آراي فيلسوفان گذشته دارد يا خير؟ در صورت صحت شق اوّل، نقش و سهم فيلسوفان قبل از ملاصدرا در پي‌ريزي اين بناي رفيع چه مقدار است؟ ما در اين نوشتار با بيان هشت استدلال از محقق خفري كه بر محال بودن خروج ماهيت از حالت امكان بدون وجود، تحقق حمل شايع صناعي، محال بودن وجودِ مفهوم بدون مصداق، عدم امكان اخذ مفهوم وجود از ماهيت، عدم امكان انطباق اشتراك معنوي مفهوم وجود بر ماهيات، تشكيك در وجود، منشأ اتصاف ماهيت به وجود و علت تحقق اشياي خارجي، مبتني است، درمي‌يابيم كه اين انديشمند مبحث اصالت وجود را قبل از ملاصدرا، بيان و بر آن برهان اقامه نموده است.

The well-known idea spread in philosophical assemblies is that transcendental philosophy has a large role on topic of existence, especially, on the principality of existence. The present essay aims at addressing the question whether the Principality of Existence has its roots in doctrines proposed by philosophers before Mulla Sadra or not? If yes, then what is their contribution to the subject? Proposing eight arguments (drawn on Khfri’s views (9th-10th centuries H), including the impossibility of changing the state of possibility of quiddity without existence, the actualization of common technical predictions, the impossibility of concepts without tokens, the impossibility of deducing the concept of existence from quiddity, the impossibility of correspondence of the commonality of existence concept with quiddity, the existential gradation, the origin of quiddity being predicated by existence, and the cause of actualization of particular things, we come to the conclusion that he had arguably introduced the subject of Principality of existence in his works a long time before Mulla Sadra.